දුටුගැමුණු රජු කල පිරිණිවන් පෑ මලියදේව හිමියන් ලංකාවේ අන්තිම රහත් තෙරනම නොවේ. සැබැවින්ම, අද වුව රහතුන් බිහි විය හැකිය. ඒ සදහා අවශ්‍ය වන්නේ තථාගතයන් වහන්සේ විසින් දේශනා කොට වදාළ ඒ ශ්‍රී සද්ධර්මය සීල සමාධි ප්‍රඥා වශයෙන් දියුණු කොට සාක්ෂාත් කිරීමයි.

ඔබත් බුදුරදුන් පෙන්වා වදාළ උත්තම දහම් මාර්ගයේ ගමන් කරන්න


Powered by දහම් විල


ලිපි සඳහා පහත මාසය අනුව ලිපි පටුන බලන්න

බුදුසරණට පිටුපාන්නා අවාසනාවන්තයෙකි

 


බෙලිහුල්ඔය සීලසමාහිත යෝගාශ්‍රමවාසී

ත්‍රිපිටකාචාර්ය, ත්‍රිපිටක විශාරද
ශාස්ත්‍රපති, රාජකීය පණ්ඩිත
බලංගොඩ රාධ හිමි

සසර සැරිසරන සත්වයකු මිනිසත් බව ලබන්නේ අතිශයින් විරල වශයෙනි. මිනිසත් බව ලැබූ අයකුට බුද්ධෝත්පාද කාලයක් හමුවන්නේ ද ඊටත් වඩා කලාතුරකිනි.

බුදු උපතක් පවතින යුගයක උපන් මිනිසකුට බුදු බණ පදයක් අසන්නට ලැබෙන්නේ ද ඉතා දුර්ලභ වශයෙනි. ඇසූ බණ පදය ජීවිතයට ගළපා ගනිමින් බුදු සරණේ ශාන්තිය ලබන්නේ පෙර කළ පින් ඇති වාසනාවන්තයන් ස්වල්ප දෙනෙක් පමණි.

සසර ගමන තුළ මිනිසත් බව, බුදු උපත, සද්ධර්ම ශ්‍රවණය අතිශයින් දුර්ලභ වුව ද දේවවාද, මැවුම්වාද ආදී මිථ්‍යා දෘෂ්ටීන්ට හසුවීම අතිශයින් සුලභව සිදුවේ. මෝහයෙන් මුලා වූ මිනිසුන් පමණක් නොව, ඇතැම් දෙව් බඹුන් පවා මිථ්‍යා දෘෂ්ටීන්ට හසුවී මෙලොව පරලොව සැනසීම අහිමි කරගත් අවස්ථා ගණනාවක් බුදුරජාණන් වහන්සේ විසින් පෙන්වා වදාරා ඇත.

යම් පුද්ගලයෙක් රජෙක් සිටු මැතියෙක් වූ පමණින් හෝ ගායකයෙක්, වාදකයෙක්, නර්තකයෙක් වූ පමණින් හෝ ප්‍රඥාවන්තයෙකු නොවේ. පින් පව් හඳුනා ගැනීමේ හැකියාව, මෙලොව, පරලොව, සුගතිය, දුගතිය, කර්මය ඵලය අවබෝධ කරගැනීමේ හැකියාව ඇති පුද්ගලයා පමණක් ප්‍රඥාවන්තයෙක් වේ. ප්‍රඥාවන්තයා රජෙක් වුව ද, යාචකයෙක් වුව ද ජීවිතය හේතුවෙන් හෝ මිථ්‍යා දෘෂ්ටියකට හසු නොවේ.

ප්‍රඥාවන්තයාට මිහිමත ඇති එකම සරණ බුදුරජාණන් වහන්සේ පමණි. එකම සැනසීම ධර්ම රත්නය පමණි. එකම පැතුම සංඝ රත්නය පමණි. ප්‍රඥාවන්තයාට තෙරුවන් සරණින් තොරව මොහොතක් හෝ ජීවත් විය නොහැක. ඔහු මියැදුණ ද ජීවමාන ය. මිථ්‍යා දෘෂ්ටිකයන් ජීවත් වුව ද මළකඳන් බඳු ය.

අප ජීවත් වන මේ කාලය එබඳු මළ කඳන්වලින් ගැවසීගත් යුගයකි. කල්පනාකාරී නොවුණහොත් එකී මළවුන්ගේ ශාපයට ඔබ ද නතුවිය හැකි ය. බුදු සිරිපා සෙවනට මොහොතින් මොහොත ළංවීමෙන් පමණක් එම ශාපයෙන් ඔබ ආරක්ෂා වනු ඇත. ඒ සඳහා ඔබට ඇති එකම ආරක්ෂක කඳවුර තිසරණය පමණි. එම ආරක්ෂක කඳවුරට ඇතුළු වූ ඔබට පවිටු කුදිටු මිසදිටු අඳෙීනා නො ඇසෙනු ඇත. කරුණාවේ, මෛත්‍රියේ, විරාගයේ විමුක්තියේ අමා ගීතය හදමඬල සනසාලමින් ඇසෙනු ඇත. එවිට ඔබේ නෙතු අග ඒ ශාන්ත බුදු රුව මැවී පෙනෙනු ඇත. ඔබ නෙතු අග තුටු කඳුලින් තෙත් වී ‘නමෝ තස්ස භගවතෝ අරහතෝ සම්මා සම්බුද්ධස්ස’ යන වදන්වැල ඔබ තොලගින් ඔබට ම නො දැනී මිමිණෙනු ඇත. එවිට නුඹ විසින් ‘මා ලැබූ සම්බුදු සරණ සියලු සත්ත්වයන්ට ම ලැබේවා’ යි නිසඟයෙන් ම ප්‍රාර්ථනා කරනු ඇත.

වාසනාවන්ත ඔබ ලැබූ ඒ සම්බුදු සරණ අහිමි වන්නට නො දී නිවන් දකිනා ජාති දක්වාම රැක ගැනීම පිණිස හේතුවන කරුණු පහක් බුදුසිරි මුවමඬලින් වදාරා ඇත. ඉන් පළමු කරුණ ශ්‍රද්ධාව යි. ඒ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ චතුරාර්ය සත්‍යය ඤාණයෙන්, දශබල ඤාණයෙන්, චතුවිසාරද ඤාණයෙන් හා සියල්ල දක්නා නුවණින් යුක්ත බවත්, හැම පව්මළ දුරුකළ බවත් සියලු දෙවි මිනිසුන්ගේ එකම ශාස්තෘන් වහන්සේ වන බවත් අදහාගන්නා ස්වභාවය ශ්‍රද්ධාව යි. එය අමිල සම්පතකි. ධනය, නිලය, බලය, රූපය, කටහඬ, ප්‍රසිද්ධිය ආදී කවර සම්පත්තියක් ලැබුවත් ශ්‍රද්ධා සම්පත්තිය අහිමි පුද්ගලයා සර්වාකාරයෙන් ම අසරණයෙකි. ඔහුට පිහිටවන මැවුම්කරුවක් හෝ ඊශ්වරයෙක් නැත. මනෝවිකාර නම් මිසදිටු යදමින් බඳින ලද ඔහුට හිමිවන එකම පාරාදීසය දුගතිය හෙවත් අපාය යි. අපා ගිනිදැල් මැද දැවෙන ඔහුගේ මරලතෝනියට සවන් දී ඔහු මුදවා ගත හැකි කිසිදු සර්වබලධාරියෙක් නැති බව ඔහුට ම වැටහෙනු ඇත. එහෙත් ඔහුගේ මනෝබන්ධනය සිදුකර ඇත්තේ නියත මිසදිටුව නම් වූ යදමින් නම් යළි මිනිස් ලොවක එළිය දැකීමේ වාසනාව ඔහුට හිමි නො වනු ඇත.

අවබෝධයෙන් යුතුව තෙරුවන් සරණ ලැබූ වාසනාවන්තයාට කිසි ලෙසකින් එබඳු අභාග්‍යයක් හිමි නොවේ. පවට ලජ්ජාවීම නම් දෙවන කරුණින් යුක්ත වන ඔහු ජීවිතය පිනෙන් පුරවාගත් සත්පුරුෂයෙකි. දිවා රෑ බුදුගුණ මෙනෙහි කරමින් පාපයෙන් වෙන්වන ඔහු අකුසල විපාකයට බියවීම නම්, තෙවන කරුණින් යුක්ත වන නිසා සිහිනයෙන් පවා පාපයක් සිදු නොවන තරමින් සීල චිත්ත පාරිශුද්ධිය පවත්වා ගනී. දහවලක හෝ රාත්‍රියක හෝ අපේක්ෂිත හෝ අනපේක්ෂිත මොහොතක තමා වෙත පැමිණෙන මරණය ඉදිරියේ තැති නො ගන්නා ඔහු බුදුගුණ සිහිකරමින් නෙතුයුග වසා ගන්නේ දෙවියන් අතර ඉපදෙන පුණ්‍යවන්තයකු ලෙසිනි.

මෝහනීය වූ පාපය දුරුකිරීම පිණිස අරඹන ලද වීර්යය ඇතිව කටයුතු කිරීම බුදුසරණ ලැබූ ශ්‍රාවකයා සතු සතරවන වාසනාවන්ත කාරණයයි.

වීර්යයක් උනන්දුවක් නොමැති කිසිවෙකුටත් මිසදිටු පාපයේ ශාපයෙන් අතමිදිය නො හැක. සිතට නැඟෙන ලාමක මිසදිටු මනස්ගාතයන්ට මුලා වන්නේ පාපී හැඟීම් පාලනය කිරීම පිණිස වීර්යයක් නැති අසරණයෝ ය.

බුත්සරණ ලැබූ පුද්ගලයනට දම්සරණ හා සඟසරණ නිසඟයෙන් ම හිමිවන බැවින් යම් පාපී සිතිවිල්ලක් හට ගත්තේ නමුදු ධර්මයේ පිහිටෙන් සඟරුවනගේ ආශිර්වාදයෙන් එය ප්‍රහාණය කරගෙන සිත පිරිසුදුව තබා ගැනීමේ භාග්‍ය හිමි වේ. එබැවින් ඔබ උනන්දුවෙන් වුවමනාවෙන් හා ගෞරවයෙන් යුතුව සඟරුවනගේ ඇසුර පවත්වාගත යුතු ය. හැකි සෑම අවස්ථාවකම පන්සලට ආරණ්‍යයට ගොස් ස්වාමීන් වහන්සේලා බැහැදකිමින් දහම් කරුණු විමසා මිසදිටු අදහස් දුරුකරමින් සම්මා දිට්ඨිය දියුණු කළ යුතු ය.

ඔබ ලද තිසරණය දායාදය රැකගැනීමට හේතුවන පස්වන කාරණය ප්‍රඥාව යි. ප්‍රඥාය යනු චතුරාර්ය සත්‍යය අසමින් මෙනෙහි කරමින් පහළ කරගනු ලබන ඤාණාලෝකය යි. උගත්කම් හේතුවෙන් හෝ ප්‍රසිද්ධිය නිසා ධනය බලය නිසා හෝ ප්‍රඥාව හිමි නොවේ. ප්‍රඥාව අහිමි පුද්ගලයා රුවල් බිඳී ගිය නෞකාවක් සේ සුළි කුණාටු සදිසි මිසදිටුවෙන් වැනසී යයි.

ශ්‍රද්ධාව, පවට ලජ්ජාව, පවට බිය, කුසල වීර්යය හා ප්‍රඥාව යන මේ කරුණු පස ඔබේ පින් සිත රක්නා යෝධයන් වැනි ය. එබඳු යෝධයන් ඇති තිසරණය නම් වූ ආරක්ෂක කඳවුර තුළ රැඳී සිටිනතාක් ඔබ සුරක්ෂිත ය. යම් මොහොතක එකී කඳවුරෙන් එක් පියවරක් හෝ බැහැරට තබයි නම් කැනහිල් රැලකට හසු වූ හා පැටවෙකු සේ ඔබ අනාරක්ෂිත වේ. ගුණවෘද්ධ භාවයත් තපෝවෘද්ධ භාවයත්, නොමැති ව කෙස්, ලොම් ඉදී සම රැළි වැටී වයෝවෘද්ධ වූවන්ගෙන් ද ඔබ ප්‍රවේශම් විය යුතු ය. ඔවුන්ට ශරීර ගායක් නොමැති වුවද මනස්ගායෙහි අඩුවක් නොවේ.

එබැවින් ඔවුහු ආදර්ශයට ගතයුත්තෝ නොවෙති. පඬරලාවක් සේ බැහැර කළයුත්තෝ වෙති. ඔබ ආදර්ශ, අවවාද, අනුශාසනා ලබාගත යුත්තේ ඔබට වඩා සීලයෙන්, සමාධියෙන්, ප්‍රඥාවෙන්, ගුණධර්මයන්ගෙන් උසස් වූවන්ගෙන් පමණි. ඔවුහු වයසින් බාලයෝ වුව ද ජීවිතය කල්‍යාණ ධර්මයන්ගෙන් අලංකාර කරගත් වන්දනීයයෝ ය. පූජනීයයෝ ය.

ශ්‍රද්ධා සීලාදී ගුණයන්ගෙන් පිරීගිය හදවත් ඇති ඔවුහු බුදුසරණේ අනුහසින් සුවපත් වූවෝ ය. කාසියකට, නෝට්ටුවකට, බත්පතකට හෝ ජරා මරණ ධර්මයන්ට ස්වකීය ප්‍රාණය වූ තිසරණය පාවා නො දෙන්නෝ ය. ආලෝකයට පි‍්‍රයකරන ඔවුහු කිසිදා අඳුරට පි‍්‍රය නො කරන්නෝ ය.

පින්වත් ඔබගේ එකම බලාපොරොත්තුව අඳුරෙන් එළියට පා තැබීම නම් එවන් සත්ජනයන් භජනය කරන්න. තිසරණයට පිටු නොපා තව තවත් තෙරුවන් ගුණ උණුහුමෙන් පහස ලද හදවතක් ඇති කරගන්න. ඇස්බැන්දුම්වලට හසු වී තිසරණය පාවා දෙන්නන්ට හසු නො වන්න.

කුඩා කල පටන් ජීවිතය වරදවා ගත්තවුන් හා පාපමිත්‍ර ඇසුරින් නොමඟ ගිය උදවිය තම සිතට නැගෙන පශ්චාත්තාපයෙන් බේරීම පිණිස කළ යුත්තේ බුදුසරණට පිටුපෑම නොව වරද හා පාපය තේරුම්ගෙන ඒ මොහොතේ පටන් ඉන් අතමිදීම යි. බුද්ධශාසනය යනු අශුද්ධයින් ශුද්ධවන්තයින් බවට පත්කරන සිසිල් අමා ජලධාරාවක් වන බැවින් ඕනෑම පාපියකුට තමා කැමති නම් සම්බුදු අමා සදහම් නදියෙන් ස්නානය කර ශුද්ධාවන්තයකු විය හැකි ය.

ඉමක් නැති සසර කතරේ අනේක දුක් සෝ සුසුම් බර හිස පටවා ඇවිද ආ ඔබට සීතල දිය පිරි සුනීල විලක් සදිසි බුදුරජාණන් වහන්සේ මුණගැසී ඇති මේ මොහොතේ අප්‍රමාදීව පවස් නිවා විඩා සංසිඳුවා ගැනීමේ වාසනාව හිමි කර ගන්න. බලන බලන අත පෙනෙන මිරිඟු දියට රැවටී තථාගතයන් වහන්සේ නමැති ඒ සිසිල් පොකුණ හැර දමන්නට තරම් ඔබ අභාග්‍යවන්තයෙක් නො වන්න.

සියලු සත්වයෝ බුදුසරණ ලබා සුවපත් වෙත්වා.


¤☸¤══════¤☸¤☸¤══════¤☸¤

බුදු දහම බෞද්ධ සංස්කෘතියෙන් වෙනස් වූවක් ද?

 පරවාහැර චන්දරතන හිමි

බුදු දහම හා බෞද්ධ සංස්කෘතිය යනු කොටස් දෙකකි. බුදු රජාණන් වහන්සේ දේශනා කරන ලද්දේ බුදු දහම මිස බෞද්ධ සංස්කෘතිය නොවේ. මිනිසුන් ගේ විඥානගත සමහරදේ ඔවුන් අදහන ආගමට සම්බන්ධ කර ගන්නට උත්සාහ කිරීම සාමාන්‍ය සිරිතකි.

බෞද්ධ සංස්කෘතිය තුළ තිබෙන ආගමික හා සංස්කෘතික ලක්ෂණ පළමුව හඳුනාගත යුතුය. බුදු දහම ලෝකයේ පවතින සත්‍ය මුල් කර ගෙන දේශනා කරන ලද දහමකි. බුදුරජාණන් වහන්සේ දේශනා කරනු ලබන්නේ තමන් සොයා ගත්තේ පැරණි පාරක්, මාර්ගයක් බව ය. පුරාණ ‘අඤ්ජසං‘ යනුවෙන් දේශනා කරන බුදු රජාණන් වහන්සේ මෙය අතීත බුදුවරයන් වහන්සේලා විසින් සොයා දේශනා කරන ලද එහෙත් කාලයෙන් වැසී ගිය දෙයක් බව පැහැදිලි කළහ. ඒ මාර්ගය නම් කර්මය, පුනර්භවය, හේතුඵල දහම, චතුරාර්ය සත්‍ය වැනි අධ්‍යයනය කර තේරුම් ගත හැකි අවබෝධ කරගත හැකි යථාර්ථය යි.

බුදු දහම ඒහිපස්සික දහමකි. කිසිවෙකුටත් අණ කිරීම් හෝ බය කිරීම් නැත. පැමිණ පරික්ෂා කර අවබෝධ කරගන්නට අනුදනියි. ‘පච්චත්තං වේදිතබ්බො විඤ්ඤූහි‘ නුවණැත්තන් විසින් පරීක්ෂා කර ගත යුතු දහමකි.

බෞද්ධ සංස්කෘතිය රටවල් ගණනාවකම දක්නට ලැබේ. ශ්‍රී ලංකාව, තායිලන්තය, මියැන්මාරය ආදී විවිධ රටවල ජන විඥානය සකස් වී ඇත්තේ බුදු දහමේ ආභාසයෙනි. එහෙත් සමහර විට එය බුදුරජාණන් වහන්සේ විසින් අනුමත නොකළ දෙයක් වන්නට පුළුවන. එසේ වුවද ඉන් කිසිදු හානියක් නැත. උදාහරණයක් ලෙස ශබ්ද පූජාව පෙන්වා දිය හැකිය. බොහෝ රටවල නාදය, තාලය, හෝ ශබ්දය බුදුරජාණන් වහන්සේ ට උපහාර පිණිස පූජා පැවැත්වීමට යොදා ගනු ලබයි. වරක් බුදු රජාණන් වහන්සේ එක් පිරිවැජියෙකු ගේ ආරාමයට වැඩම කළහ. උන්වහන්සේ වඩිනු දුටු ප්‍රධාන පිරිවැජියා සිය පිරිස නිහඬ කරන්නේ ශ්‍රමණ භවත් ගෞතමයන් වහන්සේ නිහඬ බව කැමති අයෙකු වන නිසා නිහඬ වන ලෙසය.

වරක් ආරාමයේ කෑගසමින් සෙනසුන් පිළියෙළ කළ සැරියුත් මුගලන් දෙනමගේ ශිෂ්‍ය පිරිසක් ආරාමයෙන් බැහැර වන්නැයි වදාළ බව ද සඳහන් වේ. එසේ නිහඬ බව කැමති වූ බුදුරජාණන් වහන්සේගේ සසුනට ශබ්දය පූජාවක් ලෙස පැමිණ තිබේ. නිවැරදිව වටහා නොගතහොත් මේ සංස්කෘතිකාංගයන් බුදුදහමයැයි වරදවා වටහා ගන්නට ඉඩ තිබේ.

බුදුරජාණන් වහන්සේ පිරිනිවන් පාන අවසාන අවස්ථාවේ පවා දේශනා කළේ ‘කත්තබ්බං කුසලං, චරිතබ්බං බ්‍රහ්මචරියං‘ යනුවෙනි. කුසල් කරන්න,බඹසර හැසිරෙන්න යනුවෙනි. එහෙත් බොහෝ විට බෞද්ධ සංස්කෘතිය ප්‍රිය කරන්නේ ආමිස පූජාවන්වලට ය. මල් පූජා, වන්දනා, ඥාන පූජා ආදී විවිධ පුද පූජාවන් බොදු සංස්කෘතියේ ජනප්‍රිය අංගයන්ය. බෝධි පූජාව පිළිබඳව ඇත්තේ දැඩි විශ්වාසයකි. බොහෝ විට පිරුවානා පොත දහම හදාරනු වෙනුවට ආරක්ෂාව පිණිස පමණක් භාවිතා කරනු ලබයි. එය කියවීම දැනුම පිණිස නොව භය දුරු කර ගැනීම පිණිස ය. මේ සියල්ල බැලූ බැල්මට බුදු දහම යැයි වරදවා වටහා ගත යුතු නැත.

ගිහි පින්වතා යමක් බලාපොරොත්තුවෙන් බෝධීන් වහන්සේ ට පුද පූජා පවත්වන අතර, භික්ෂුන් වහන්සේ බෝධින් වහන්සේ හා දායක පින්වතා අතර මැද සිටිමින් පූජාව පූජා කරනු ලබයි. භික්ෂුන් වහන්සේ යනු පූජකයෙකු නොව පූජ්‍යයෙකි. ප්‍රතිපත්ති රකිමින් බුදුරජාණන් වහන්සේ දේශනා කළ මාර්ගයෙහි ගමන් කරන්නෙකි. පූජක පක්ෂය හා පූජ්‍ය පක්ෂය යනු එකිනෙකට වෙනත් අංශ දෙකකි.

බුදු දහම සමාජ ගත වීමේදී මිනිසාගේ අභ්‍යන්තර පොදු කැමැත්ත, ප්‍රිය අප්‍රියතාවන්වලට නම්‍යශීලී වී තිබේ. බොහෝ විට මිනිසාට නිවන් දැකීමට එක්වරම අවශ්‍ය නොවේ. මේ තරම් සුව යයි පවසන නිවන යන තත්වය සෑම පින්කමක් පසුපස සිටම ප්‍රාර්ථනා කරන නමුත් ඉතා ඉක්මනින් ඒ තත්ත්වයට පත් වන්නට කැමති වන්නේ ඉතා සුළු පිරිසකි. ඉතිරි බහුතරය ට අවශ්‍ය වන්නේ නිවන් දැකීමම නොවේ. නිවන් දකින තුරා සතුටින් ජීවත් වීමට ය. ඔවුන් ඒ සඳහා බුදුරජාණන් වහන්සේගෙන් ධර්මයෙන් පිහිට බලාපොරොත්තු වෙති. මෙකී සංස්කෘතිකාංගය බෞද්ධ සමාජය වැළඳගෙන සිටින්නේ ඒ හේතුවෙනි.

එහෙත් වඩාත් විශ්මිත දෙය නම් බෞද්ධ ජනතාව මේ සියල්ල කරන්නේ යථාර්ථය පිළිබඳව අවබෝධයෙන් යුතුව ම වීම ය.

බුදු දහම තුළ සඳහන් වන කරුණු බෞද්ධ සංස්කෘතියට ඇතුළු වීමේ දී යම් යම් වෙනස්කම් ඇති කර ගත් බව පෙනේ. සසරේ බිය පෙන්වා දෙන බුදුරජාණන් වහන්සේ වහ වහා නිවන් දකින්නට වීරිය වැඩිය යුතු බව අවධාරණය කරයි. වරක් බුදුරජාණන් වහන්සේ උපමාවකින් සිදු කරන පැහැදිලි කිරීම ඊට හොඳම උදාහරාණයකි. කිසියම් පුද්ගයලයෙක් පැමිණ උලක් පෙන්වා මේ උලෙන් උදේ දහවල් රාත්‍රී වශයෙන් නවසිය වතාවක් වසර සියයක් තිස්සේ ඇනීමෙන් පසුව නිවන් ලැබෙතැයි කිසිවෙක් කිවහොත් එයට කැමති විය යුතු බව එහි සඳහන් වෙයි. සසරින් ලැබෙන වේදනාව එයට වඩා දරුණු නිසාය. එහෙත් බෞද්ධ සමාජයේ නිවන යන්න සම්මතව ඇත්තේ මෙතේ බුදුන් සමීපයේ දී ලබා ගතයුත්තක් ලෙසය.

ඒ නිසාම බොදු ජනතාව දන් පින් සිදු කිරීමෙන් හොඳ භවයක් ලබා ගැනීම බොහෝ විට ප්‍රාර්ථනා කරන දෙයකි.

සංස්කෘතික වශයෙන් බුදු දහම ආගමක ලක්ෂණ වලින් යුතු වුව ද පැහැදිලි බුදු දහම ඒ හා මිශ්‍ර නොකරන්නට බෞද්ධයා පරිස්සම් ය. මේ බුදු දහමේ සංස්කෘතික ලක්ෂණ යැයි ද, මේ බුදු දහමේ සාරවත් දහම් කරුණු යයි ද වෙන් වෙන්ව හඳුනා ගන්නට බහුතර බොදු ජනතාවට අපහසු නොවේ.

කිසියම් හේතුවක් නිසා ඔවුන් ඒ වටිනා දේ ලස්සනට පිවිතුරුව තබා ගනිමින් එහි අගය පිළිබඳව විශ්මයට පත් වෙමින්, එහෙත් එය භාවිත නොකරන්නට වග බලා ගනිති. බුදු දහම වටිනා මැණිකකි. එහෙත් එය මල්ලකට දා සුරැකිව නොපෙනෙන්නට සුරක්ෂිත කර තිබේ.

බුදු දහමේ සුවිශේෂත්වයක් වන්නේ එය තවෙකෙකුගෙන් පිහිට ඉල්ලා පරම විමුක්තිය සාක්ෂාත් කර ගන්නා දහමක් නොවන ස්වභාවයයි. ‘අත්ථ දීපා විහරථ. අත්ථ සරණා න අඤ්ඤ සරණා‘ යනුවෙන් බුදුරජාණන් වහන්සේ දේශනා කරන්නේ තමාගේ පිහිට තමාම පමණක් වන බවය.

‘ තුම්හේහි කච්චං ආතතප්පං- අක්ඛාතාරෝ තථාගතො‘ යන බුදු වදනින් සනාත කරන්නේ බුදු රජාණන් වහන්සේලාට හැකියාව තිබෙන්නේ මග කියා දෙන්නට පමණක් බව ය. ගමන් කිරීම පුද්ගලයා සතු කටයුත්තකි. ඒ ඒ පුද්ගලයා විසින් සිදු කරනු ලබන උත්සාහයේ පමණට බුදු දහම තුළ ප්‍රතිඵල තිබේ. එසේ නොමැතිව බුදුරජාණන් වහන්සේ කෙරෙහි අධිකව පැහැදී සිටීම හෝ බුදුන් තමාගේ කර ගැනීම බුදුරජාණන් වහන්සේ ට අභිමත නොවූ බුදු දහමේ අගය කරන ලක්ෂණයක් නොවේ. එයට හොඳම උදාහරණය නම් වක්කලී හිමියන් පිළිබඳ කතාවයි.

වක්කලී හිමියන් පැහැදෙන්නේ බුදුරජාණන් වහන්සේ ගේ රූපයටය. නිරතුරුවම බුදුරජාණන් වහන්සේ ගේ රූපකාය බලා සිටින වක්කලීට බුදුරජාණන් වහන්සේ වදාරන්නේ වක්කලී මේ කුණු සිරුර දෙස බලා සිටීමෙන් කවර ප්‍රයෝජනයක් ද යනුවෙනි.

එවැනි හැඟීම් බර අවස්ථාවන් නිවන් මඟට කිසිදු අදාළත්වයක් නැති නිසා බුදුදහම ඒවාට ලිහිල් බවක් දක්වා නැත.මහා සිව නම් භික්ෂුන් වහන්සේ නමක් විසි හතර අවුරුද්දක් භාවනා කළද, රහත් භාවයට පත් වන්නට නොහැකි වූයෙන් හඬන්නට පටන් ගනී. එවිට තවත් කිසිවෙක් හඬන හඬ උන්වහන්සේට ඇසේ.

ඒ පිළිබඳව විමසන විට ඒ හඬන පුද්ගලයා පිළිතුරු දෙන්නේ තමන් ට ද ඇඬීමෙන් රහත් වන්නට පුළුවන් දැයි උත්සහ කරන බවකි.

සංස්කෘතිකමය වශයෙන් ගත් විට බුදු දහම නොඇලීම, අත් හැරීම පිළිබඳ දැඩිව අවධාරණ්‍ය කරයි. නිවන යනු තෘෂ්ණාව නැති කිරීමයි. ‘තණ්හඛයො නිබ්බාණං‘ යන බුදු වදනට අනුව නිවන යනු සිත තුළ පවතින තෘෂ්ණාව නැති කිරීමයි. ඒ අනුව අත්හැරීම නොඇලීම බුදු දහම අගය කරන ප්‍රධානම දෙයයි. එහෙත් සංස්කෘතිකමය වශයෙන් ගත් විට බුදු දහම තරම් දිවි හිමියෙන් ඇළුන ආදරය කරන තවත් දෙයක් බෞද්ධයෙකුට නැත.

බුදු දහම එකකි. බුද්ධාගම හෝ බෞද්ධ සංස්කෘතිය එකකි. බුද්ධාගම නිසා මෙතෙක් කලක් අවම වශයෙන් දහම ඇතුළත් පොත් පත් ටික හෝ රැකුණේ යැයි කිවහොත් එය මුසාවක් නොවේ. එසේම මේ සංස්කෘතික ලක්ෂණ බුදු දහම හා මිශ්‍ර වී නැත. දහම හා සංස්කෘතිය යනු කවරක් දැයි වෙන් වෙන්ව හඳුනාගන්නට පුළුවන. එසේම යහපත් සමාජයක් ගොඬනැංවීමේ දී මුල් බැස ගත් සංස්කෘතිය විසින් සිදු කළ කාර්යභාරය ඉතා විශාල ය. එනිසා සංස්කෘතිය විසින් බුදු දහමේ හරය, අරමුණ විකෘති වේ යැයි කියන්නේ නම් එය සාධාරණ නොවේ. ඒවා ද පැවතිය යුතු ය. බුද්ධිමතා වැලි මඩ සෝදා මැණික තෝරා බේරා ගත යුතු ය.


¤☸¤══════¤☸¤☸¤══════¤☸¤