නිවැරදි ධර්මය සැමදා විද්‍යමාන නොවේ..... අධර්මයෙන් එය වැසීයමින් පවතී......
ලබුනෝරුවකන්ද ආරණ්‍ය සේනාසනාධිපති
රාජකීය පණ්ඩිත, ශාස්ත්රපති
පූජ්‍ය කොත්මලේ කුමාරකස්‌සප හිමි
මදුරුව විදින කොට එන වේදනාවත් අපි විඳිනව. මදුරුව අත කනව කියල ප්‍රපංච මට්‌ටමේ වේදනාවත් අපි විඳිනව. අපට අත ගැන දැනුමක්‌ ආවෙ කොහොම ද? මදුරුව කන කොට අපට වුණේ ස්‌පර්ශ මාත්‍රයක්‌ විතර මයි. ස්‌පර්ශය කියන දේට මදුරුවෙක්‌ වත්, මදුරුවට ස්‌පර්ශය කියල දෙයක් වත් තිබුණෙ නැහැ. ස්‌පර්ශයට අත තිබුණ ද? ස්‌පර්ශයට අත තිබුණෙ නැහැ.
ඇහෙන් යම් රූපායතනයක්‌ දකිනව නම්, වර්ණ සටහනක්‌ කියල දෙයක් දකිනව නම් මේ දකින පැහැය කියන මට්‌ටමින් දකිනව, මෙන්න මේකයි අත කියල. අපි රැස්‌ කරගත්ත අතයි මදුරුව කෑවෙ කියල අපි හදාගෙන තියෙනව. නැත්නම් අපි කාට වත් අපේ කය විඳින්න පුළුවන්කමක්‌ ඇත්තෙ නැහැ. අපිට පුළුවන් ද අපේ කය විඳින්න? කය විඳින්න පුළුවන්කමක්‌ ඇත්තෙ නැහැ කාට වත්. අපිට පුළුවන් ස්‌පර්ශය විඳින්න විතරයි. ස්‌පර්ශය ඇති කල්හි මයි කය පනවන්නෙ. ස්‌පර්ශය නැති වෙනවත් එක්‌ක ම කය නැති වෙනව.
කය තියෙනව කියල ප්‍රකට වෙන්නෙ යමක ගැටීමත් එක්‌ක මයි. යම ධර්මතාවක ගැටෙන කොට තමයි අපට ප්‍රකට වෙන්නෙ කය තියෙනව කියල. ගැටීම නැති ව කය ප්‍රකට වෙන්නේ නැහැ. ඇහැට කය ප්‍රකට වෙන්නෙ නැහැ. චක්‌ඛු විඤ්ඤාණයට කාය විඤ්ඤාණය ප්‍රකට වෙනව ද? නැහැ. චක්‌ඛු විඤ්ඤාණයට කාය විඤ්ඤාණය ප්‍රකට වුණොත් එහෙම තුවාලයක්‌ තියන මනුස්‌සයෙක්‌ ව බලනවා වෙනුවට ඒ තුවාලය අපිටත් විඳින්න වෙයි. ඒ නිසා චක්‌ඛු විඤ්ඤාණයට කාය විඤ්ඤාණය ප්‍රකට වෙන්නෙ නැහැ. චක්‌ඛු විඤ්ඤාණයට වර්ණ සටහනක්‌ විතර මයි ප්‍රකට වෙන්නෙ.
වර්ණ සටහනක්‌ විතරක්‌ ප්‍රකට වන චක්‌ඛු විඤ්ඤාණ කියන මට්‌ටමක දි හැම වෙලාවක දි ම අපි රූපය දිහා බලන කොට වර්ණ සටහන පිරිසිඳ නො දන්නාකම නිසා මේ හම්බ වෙන අතත්, කයට ගැටෙන වේදනාව කියන එකත් එකතු කරල අපිට අද අතේ ඇති වන වේදනාව විඳින්න පුළුවන් වෙලා තියෙනව.
එතකොට මේ ඇති වන වේදනාවට මදුරුවෙක්‌ වත්, මදුරුවට වේදනාවක්‌ වත් තිබුණෙ නැහැ. ඒ වගේ ම වේදනාවට අතක්‌ වත්, අතට වේදනාවක්‌ වත් තිබුණෙ නැහැ. වේදනාව කියන එක, ස්‌පර්ශය කියන එක ස්‌පර්ශ මාත්‍රයක්‌ විතර මයි. අත කියන එක පිළිබඳ දැනුමක්‌ තිබුණ නම් ඒක මනෝමයෙන් උපද්දපු, අපිට ධම්මායතනයෙ පරියාපන්න වුණු රූපයක්‌, හිතේ ම හදාගත්ත එකක්‌ විතරයි.
එතකොට අත කියන දේ හදාගත්තෙ හිතේ ම නම් දැන් අපි අත අරගෙන යයි ද මදුරුවට ගහන්න? නැහැ. ඇයි? අපිට මදුරුවෙක්‌ හම්බ වෙන්නෙ වත් එළියෙන් තව අතක්‌ හම්බ වෙන්නෙ වත් නැහැ.
එයා නුවණින් පාණාතිපාතා කියන ශික්‌ෂාපදය කැඩෙන්න තියෙන හේතුවයි නැති කරගෙන තියෙන්නෙ. පාණාතිපාතා කියන ශික්‌ෂාපදය කැඩෙන්න හේතුවක්‌ තිබුණ නම් ඒ හේතුවයි නැති කරගෙන තියෙන්නෙ. දැන් එයාට බලෙන්a රකින්න දෙයක් නැහැ. මදුරුව කන කොටත් කන්න කියල ඉවසගෙන ඉන්න තරම් එයාට රකින්න දෙයක් ඇත්තෙ නැහැ. මොකද එයාට ස්‌පර්ශ ප්‍රත්‍යයෙන් එන වේදනාවක්‌ විතර මයි දැනෙන්නෙ. එයාට ඒක මදුරුව කෑමෙ වේදනාව වෙලා වත්, අතේ වේදනාව වෙලා වත් නැහැ. මොකද ස්‌පර්ශයට එයාට කයක්‌ හම්බ වෙන්නෙ නැති නිසා. එයා ගෙ මුළු කය ම ප්‍රකට වෙලා තියෙන්නෙ ස්‌පර්ශ මාත්‍රයෙන් විතරක්‌ වන නිසා. එයාට වේදනාව අල්ලන්න හේතුව නැහැ.
කය තියෙන අපියි, වේදනාව කය වුණු, කය වේදනාව වුණු අපියි අත ගිහිල්ල වේදනාව එන තැන අල්ලන්න යන්නෙ. වේදනාව කියන එක දැනෙන ස්වභාවයක් මිස අල්ලන්න පුළුවන් දෙයක් නෙවෙයි.
රහතන්වහන්සෙ කියන මට්‌ටමේ දි කය පරිහරණයෙන් එන යම් වේදනාවක්‌ තියෙනව නම ඒ වේදනාව ම විඳිනව. නමුත් ඒ වේදනාවට කයක්‌ ඇත්තෙ නැහැ. කය තියෙන්නෙ රූපායතනය සහ ස්‌පර්ශය කියන දෙක ම එකතු කරල ගත්ත අපිට. විඳින්න පුළුවන් කයක්‌ අද හම්බ වෙල තියෙනව.
එතකොට විඳින්න පුළුවන් කය හම්බ වෙල තියෙන්නෙ අපේ කෙළෙස්‌ ධර්මතා නිසා ම උපද්දපු මට්‌ටමකින්.
ඉතින් මෙන්න මේ වගේ ස්‌වභාවයකට, මෙන්න මේ වගේ දර්ශනයකට තමයි අපිට වඩන්න තියෙන්නෙ, ප්‍රතිපදාව කියන එක. ඒ ප්‍රතිපදාව වඩන අපි සීලය කියන එකත් ඔන්න ඔය විදියට ම සම්මා දිට්‌ඨ§යෙන් උත්සාහවත් කරපු, සම්මා දිට්‌ඨ§යෙන් ඇත්ත ඇති හැටියට පෙන්නන සීලයක්‌ විය යුතුයි.
ඊට පස්‌සෙ අපි සමාධිය, හිතේ ඒකාග්‍රතාව කියන එකත් ඔන්න ඔය ඇත්ත පෙන්නන, ඔතන සඳහා යන ප්‍රතිපදාවක්‌ විය යුතුයි. එහෙම නැත්නම් ඒකට කියන්නෙ නැහැ සම්මා සමාධිය කියල. අද ආනාපාන සති භාවනාව හෝ මොකක්‌ හරි භාවනාවක්‌ වඩන අය ගෙන් අපිට නොයෙක්‌ කාරණා අහන්න හම්බ වෙනවා. ඇයි? භාවනාවෙන් නිවන් දකින්න ගියාට මේ ඥාන දර්ශනය ඇත්තෙ නෑ. සම්මා දිට්‌ඨ§ය යෙදිල නෑ සමාධියට. සම්මා සමාධිය වෙලත් නෑ. සම්මා සමාධිය නො වෙනව නම් ඒක මිච්ඡා සමාධිය විදියටයි අපිට නම් කරන්න වෙන්නෙ.
ඒ නිසා අපිට යම් භාවනාවක්‌ වඩනව නම් ඒ භාවනාව තුළ සම්මා දිට්‌ඨ§ය යෙදිල තියෙන්න ඕන. මෙතන මේ මට්‌ටමේ නාම රූප දෙක එකතු කරල අපිට ලෝකෙ විඳින්න පුළුවන් මට්‌ටමකින් ගෙදර විඳින්න පුළුවන් නම්, ශාලාව විඳින්න පුළුවන් මට්‌ටමේ යම් ක්‌ලේශයක්‌ තියෙනව නම්, ලෝකෙ විඳින්න පුළුවන් කියල විඳින මට්‌ටමේ ක්‌ලේශයක්‌ තියෙනව නම් අන්න ඒ ක්‌ලේශය දුරු කරගන්න මට්‌ටමට අපේ සමාධිය වැඩෙන්න ඕන. අපිට පෙනෙන්න ඕන, අපිට තේරෙන්න ඕන මේ ක්‌ලේශ දුරු වෙන බව, අපි වඩන භාවනා ප්‍රතිපදාව තුළ.
එහෙම ප්‍රකට වෙන්නෙ නැත්නම් ඒක සම්මා දිට්‌ඨ§යෙන් උණුසුම් කරපු, සම්මා දිට්‌ඨ§ය යෙදුණු භාවනාවක්‌ වෙන්නෙ නැහැ.
ඒක නිසා සීල, සමාධි, ප්‍රඥා කියන මෙන්න මේ දර්ශනය, ප්‍රඥාව මූලික කරගත්ත, ඇත්ත ඇති හැටියට දැකීම මූලික කරගත්ත දෙයක් වෙන්න ඕන. ඇත්ත ඇති හැටියට දකින්න වෙන්නෙ අර අපි කතා කරපු දුකයි කියල කතා කරපු, දුක පිරිසිඳ දැකිය යුතුයි කියල කතා කරපු, ස්‌කන්ධ නාම රූප දෙක පිරිසිඳ නො දන්නා මට්‌ටමේ දුකක්‌ ආව නම් ඒ දුක කියන තැන මයි ඇත්ත ඇති හැටියට දැකිය යුතු වෙන්නෙ.
එතකොට නාම රූප දෙක පිරිසිඳ දකින බව ම, නාම රූප දෙක වෙන් කරන බව මයි අපි අවබෝධ කරගත යුතු වෙන්නෙ. ඒක නිසා අද දවසෙ දි අපේ ප්‍රතිපදාව අපේ භාවනාව සකස්‌ කරගත යුතු වෙන්නෙ අන්න ඒ මට්‌ටමට යන්න ඇති කරගත්ත අපේ ජීවිතය තුළ.
දේශනාවට අදාළ වැඩිදුර පැහැදිලි කිරීම් ;
පොට්‌ඨබ්බය කියල කියන්නෙ, පොට්‌ඨබ්බයෙන් නියෝජනය වෙන්නෙ හැම වෙලාවෙ ම පඨවි, තේජෝ, වායො කියන කියන ධාතු තුන. අපිට ඇ`ගට දැනෙන්නෙ තද ගතියක්‌, තද ස්වභාවයක්. එහෙම නැතිනම් උණුසුමක්‌, සීතලක්‌. එහෙම නැතිනම් හුළං හමා යන ගතියක්‌, හමා යන බවක් වගේ දෙයක් තමයි අපිට හැම වෙලාවෙ ම ප්‍රකට වෙන්නෙ. එතකොට කයට ප්‍රකට වෙන්නෙ පඨවි, තේජෝ, වායෝ කියන ධාතු කොටස්‌ ටික විතරයි.
ආපො ධාතුව පොට්‌ඨබ්බයට අයිති වෙන්නෙ නැහැ මොකද ආපො ධාතුවෙ ලක්‌ෂණය කෘත්‍යය තමයි හැම වෙලාවක ම අනෙක් ධාතු තුන එකට බැඳල එකට පවත්වන බව. එතකොට ඒක මනෝ විඤ්ඤාණයෙන් විඤ්ඤෙය්‍ය වෙනව මිසක පෙට්‌ඨබ්බයෙන් විඤ්ඤෙය්‍ය වෙන්නෙ නැහැ. (දැනගන්න බැහැ).
අර ධාතු තුන විතරයි ඇ`ගට ගැටෙන්නෙ. වතුර ටිකකට අපි ගැහුවොත් දැනෙන තද ගතිය, තද ස්වභාවය කියන එක එතන පඨවි ධාතුව. ඒ තුළ යම් උණුසුමක්‌ සිසිල් බවක් දැනෙනව නම් ඒක තේජෝ ධාතුව. යම් හුළ`ගක්‌, වාතයක්‌ හමා යන බවක් වගේ දෙයක් දැනෙනව නම ඒක වායෝ ධාතුව කියන තැනින් කයට යමක් ස්‌පර්ශ වෙනව නම් ස්‌පර්ශ වෙන්නෙ ඔය ස්‌වභාව තුනෙන් විතර මයි.
එතකොට මේ පොට්‌ඨබ්බය කියන එක ස්‌පර්ශ වෙලා තියෙන්නෙ හැම වෙලාවක දි ම ඔන්න ඔය ස්‌වභාව ධර්මතා තුනෙන්. එතකොට ඒ පොට්‌ඨබ්බය කියන තැන විදර්ශනා කරන කොට අපිට පොට්‌ඨබ්බයට හම්බ වෙලා තියෙන්න බැහැ පුටු, මේස, ඇඳන්, ගෙවල්, දොරවල්. පුටුව විඳිනව කියන මට්‌ටමින් පුටුව විඳින්න පුළුවන්කමක්‌ ඇත්තෙ නැහැ. මොකද අපි පුටුව විඳල නැති නිසා. අපිට ස්‌පර්ශය කියන කොට පුටුවෙ ස්‌පර්ශ, මේසෙ ස්‌පර්ශ තිබුණෙ නැහැ. තද ගතියෙ වෙනස්‌කමක්‌ තිබුණ නම් තද ගතිය තද ගතිය ම වුණා මිසක තද ගතිය 'මේසෙ තද ගතිය' 'පුටුවෙ තද ගතිය' තිබුqණෙ නැහැ.
මේසෙ කියන එක පැනෙව්වෙ, ඇස පිරිසිඳ නො දන්නා අපි, ඇහැ කියන ධර්මතාවෙන් දැකපු වර්ණ සටහනත් එක්‌ක ම මේසෙ අල්ලනව කියන, මේ දෙක ම එකතු කරගත්ත මට්‌ටමකින්. පුටුව කියන එක පැනෙව්වෙ, පුටුව විඳිනව කියන්නෙ, ඇහැ, රූප, චක්‌ඛු විඤ්ඤාණ පිරිසිඳ නො දන්නාකම නිසා පුටුව ගැන යම් වර්ණ සටහනක්‌ තිබුණ නම් ඒකත් එක්‌ක එකතු කරලයි. මේ ස්‌පර්ශය පුටුවට බැඳලයි පුටුව විඳින්න පුළුවන් වුණේ.
නැතිනම් අපිට පුටුව කියන එක විඳීම් මාත්‍රයක්‌ විතර මයි. ඒක හැබැයි පුටුවෙ ස්‌පර්ශය වෙලා නැහැ. ස්‌පර්ශය කියන කාරණාවට පුටු තිබුණෙත් නැහැ, පුටුවට ස්‌පර්ශය තිබුණෙත් නැහැ. අපිට කයයි පුටුවයි දෙක ම පනවන්න වුණේ මේ ස්‌පර්ශ වෙන ගතියට විතරයි.
එතකොට හැම වෙලාවක දි ම අපිට විදර්ශනා කරන කොට, විදර්ශනාව තුළ අපිට ස්‌පර්ශ වෙන කොට, ස්‌පර්ශයට නිමිති තියල තියෙන්න බැහැ, පුටු මේස ගෙවල් දොරවල් කියල. අපි අර සක්‌මන් කරන කොට 'පඨවි' 'පඨවි' කියල දකින්න කියන්නෙ. මොකද එක කකුලක්‌ උස්‌සල තව කකුලක්‌ තියන කොට ස්‌පර්ශ වෙන තද ගතිය ම ප්‍රකට විය යුතුයි මිසක පෙනෙන රූපය උඩ ඇවිදිනව, පෙනෙන පොළොව උඩ අඩිය තියෙනව කියන සංඥාව එතන දි දුරු විය යුතුයි. ඇහැට පෙනෙන වර්ණ සටහනයි මේ ඇවිදින්නෙ කියන මටේටම, පොළොවයි ඇවිදින්නෙ කියන මට්‌ටම, පොළොවයි ස්‌පර්ශයයි එකතු කරල විඳින මට්‌ටම නැති වෙන්න ඕන.
අපිට ස්‌පර්ශය ස්‌පර්ශ අන්තයෙන් සහ ඇහැට පෙනීම පෙනීම් අන්තයෙන් ය කියන දෙකක් වෙලා තියෙන්න ඕන. මේ දෙක එකක්‌ වෙලා අපිට ප්‍රකට වෙන්න බැහැ. ඒ විදියට පොට්‌ඨබ්බය කියන එක හැම වෙලාවෙ ම නිමිති නැති, නැතිනම් නිමිත්තක්‌ විදියට මෙනෙහි කරන්න බැරි ධර්මයක්‌. රූපය අනාරම්මණයි කියල කිවවෙ මේසෙ, පොට්‌ඨබ්බ, පුටුවෙ පෙට්‌ඨබබ තිබුණෙ නැහැ කියන එකයි. මේසෙ ස්‌පර්ශ වුණේ ඒක අපි හිතින් ම උපද්දවගත්ත දෙයක් වුණු නිසා. බාහිර මේසෙ අපිට ස්‌පර්ශ කරන්න පුළුවන්කමක්‌ තිබුණේ නැහැ මයි. ඒ මට්‌ටමින් පොට්‌ඨබ්බය කියන එක අපි හැම දා ම විදර්ශනා කළ යුතුයි.
¤☸¤══════¤☸¤☸¤══════¤☸¤
