නිවැරදි ධර්මය සැමදා විද්‍යමාන නොවේ..... අධර්මයෙන් එය වැසීයමින් පවතී......
මතු බුදුවන බුදුන් වහන්සේ නමක් සියැසින් දුටු දාට පහසුවෙන් නිවන් දකින්නට හැකිවෙතැයි විශ්වාස කරන බෞද්ධ පිරිස් සිටින අතර එවන් අය බුදුන් දැක්ම නිවන් දකින්නට සිතා පිංදහම් කරන බව කියති. එහෙත් මතු බුදුවන්නේ යැයි සිතන මෛත්‍රී බුදුන් වහන්සේ හෝ අන් බුදුන් වහන්සේ නමක් අනාගතයේ කවර වර්ෂයක කවර දිනකදී බුදු වන්නේ යැයි කියා දැන හෝ සිතා ගැනීමටවත් පුළුවන් කමක් නැත.
එසේ සිතීමට නොහැකි හා නොපැමිණි අනාගතයක් ගැන මවන සිහිනයක් හා සමානය මෙය. මෙසේ මිරිඟුවක් පසුපස ලුහුබැඳීමක් බඳු බෞද්ධ පිළිවෙත් ඇතැයි නොතේරුම්කම නිසාම සිතන උපාසක උපාසිකාවන්ට බුදුන් වහන්සේ නොයෙක් වර දේශනා කොට ඇති පරිදි බුදුන් වහන්සේගේ ධර්මය දකින්නාම බුදුන් දකී යන කියමන වටහාදීම තුළින් ගතානුගතික වැරැදි ආකල්ප තුළින් මුදා ගැනීමට හැකියාව ලැබේ.
බුදුවරයන් වහන්සේ නමක් සියැසින් දුටු පමණින් බුදුන් කවුද? කියා තේරුම් ගැනීමට බුදුරජාණන් වහන්සේ ජීවමානව වැඩ සිටි කාලයේ ද බොහෝ දෙනකුට නොහැකිවී ඇත. පුක්කුසාති සිටුවරයා බුදුන් දැකීමට පැමිණීමේ කතාව මීට හොඳම නිදසුනකි. පුක්කුසාති සිටුවරයාගෙන් බුදුන් වහන්සේ ඔබට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ දැක්කොත් හඳුනාගත හැකිදැයි විමසූ විට ඔහු කීවේ නොහැකියි කියාය. කුඹල් හලක රාත්‍රි පැය ගණනක් බුදුන් සමීපයේ සිට ධාතු විභංග සූත්‍ර දේශනාව අසමින් ධර්මය තේරුම් ගනිමින් බුදුන් දැක ගත් එම සිටුවරයා බුදුන් වහන්සේගේ ශරීරයෙන් මේ බුදුන් යැයි වෙන්කර හඳුනාගැනීමට අසමත් විය. බුදුන් ගැන කලින් අසා දැන සිටියත් අංගුලිමාල නම් වූ අහිංසක තරුණයාටද මුලින්ම බුද්ධ ශරීරය පෙනුනේ ශ්‍රමණ රුවක් ලෙස මිස බුදුන් ලෙස නොවේ. අංගුලිමාල ද එදා දහමට නැමුනේ (දමනය) වුණේ ධර්ම දේශනාව අසා ධර්මය තුළින් බුදුන් දැකගත් නිසාය. ආලවක යක්ෂ සේනාධිපතියාද බුදුන් මුලින්ම දුටුවේ ශ්‍රමණයකු ලෙසටය. ශ්‍රමණය වහා නැගිටිනු, වාඩිවෙනු යනු එනු වශයෙන් බුදුන් වහන්සේට විධාන කළේ එබැවිනි. පසුව බුදුන් වහන්සේ ආලවක යක්ෂයාගේ ප්‍රශ්නවලට පිළිතුරු දුන් දේශනාවන් තුළින් බුදුන් දැක දහමට නැමී දමනය විය.
තව කොටසක් නමින් බුදුන් වහන්සේ හඳුනාගත්තත්, ධර්මය තුළින් බුදුන් නොදැකීම නිසා ඔවුනගේ අතට පත්වූ මහා භාග්‍යයක් නැතිකර ගත්තේය. දේවදත්ත බුදුන් වහන්සේ සමීප ඥාතිවරයකු මෙන්ම බුද්ධ ශාසනයේ පැවිදි වුවත් බුදුන්ගේ දහම නොදැක්ක නිසා අවීචි මහා නරකයට යෑමට සිදුවිය. චිංචි මානවිකාව, මාගන්ධියා වැනි කාන්තාවන්ටද බුදුන් දැක්කත් නිවන් දකින්නට තබා බෞද්ධයකු වීමටවත් නොහැකි විය.
ශ්‍රද්ධාව මෙන්ම බුද්ධියෙන් ද යුක්ත වන ශ්‍රද්ධා බුද්ධි සම්පන්න උපාසකයෙක් හෝ උපාසිකාවක් බවට පත්වීමෙන් බුදුදහම තේරුම්ගෙන බුදුන් වදාළ ධර්මය තුළින්ම බුදුන් දකින්නෝ සතර මහා සතර ඵලයන්ට පත්ව සසර ගමන කෙළවර කරගෙන නිවන් සුවයට පත් වෙයි. සසර කෙළවර කිරීමෙන්ම නිවනට යා යුතු අතර සතර කෙළවර වන තැන ඉබේටම හා යැකි හෝ ලැබෙන නිවනක් නැත. සසර කෙළවර නිවන් සැප ලැබේවායි කෙනෙක් ප්‍රාර්ථනා කළත් වැඩක් නැත. මන්ද සංසාර ගමනේ කෙළවරක් නැත. එය තම තමා විසින්ම කෙළවර කරගත යුතු බැවිනි.
කැරකෙන රෝදයක් නතර කරන්නට නියමිත ස්ථීර තැනක් නැත. තිරිංගය තද වන්නේ යම් තැනෙකද එතන නවතී. තදංග වශයෙන් (තිරිංග මෙන්) රාග,ද්වේෂ, මෝහාදී කෙළෙස් ධර්මයන් තදංග වශයෙන් යටපත් කර ගනිමින් කුසල ක්‍රියාවල නිරත වන විට ස්ථීර වශයෙන්ම සියලු කෙළෙස් ප්‍රහීන වූ මොහොතේ සසර කෙළවර වේ. මනුෂ්‍ය ලෝකයේ මනුෂ්‍ය සම්පත්, දිව්‍ය ලෝකයේ දිව්‍ය සම්පත්, බ්‍රහ්ම ලෝකයේ බ්‍රහ්ම සම්පත් විඳ සසර කෙළවර නිවන ලැබෙතැයි නොසිතා මනුෂ්‍ය, දිව්‍ය, බ්‍රහ්ම යන කුමන තලයකදී හෝ රාග, ද්වේෂ, මෝහ යන සිත් තුළ පහළ වන ක්ලේෂ ධර්මයන් සහමුලින්ම ඉවත් කර ගන්නට හැකි වූ දාට ඒ තැනැත්තාගේ සසර ගමන කෙළවර වේ. එය බුදු කෙනකුටවත් තවත් අයකු වෙනුවෙන් කරදිය නොහැකි තම තමන් විසින්ම කරගත යුතු වූ ධර්මතාවකි.
බුදුවරයන් වහන්සේලාට කළ හැකි වන්නේ සසර ගමන කෙළවර කර ගන්නා ආකාරය හා ඊට මාර්ගය පෙන්වාදීම පමණකි. ගෞතම බුදුපියාණන් වහන්සේද කළේ ඒ දේ පමණි. මතු බුදුවන බුදුරජාණන් වහන්සේලාගෙන් සිදුවන්නේද එයමය. බුද්ධිමත් හා ශ්‍රද්ධාවන්ත බෞද්ධයෙක් නම් ඔහු හෝ ඇය විසින් කළ යුතුව ඇත්තේ ගෞතම බුද්ධ ශාසනය නිරුපද්‍රිතව පවතින මේ කාලයේදීම තථාගත බුදුපියාණන් වහන්සේ පෙන්වාදී ඇති වත් පිළිවෙත් අනුව යා යුතු නොයා යුතු මාර්ග හොඳින් අවබෝධ කර ගැනීමයි. එමෙන්ම දස අකුසල්, දස කුසල් කර ගනිමින් බුදුදහම අද අදම අවබෝධ කර ගැනීමට වෙර වීරිය කිරීමය.
අනිච්චාවත සංඛාරා - උප්පාද වය ධම්මිනො
උප්පජිත්වා නිරුජ්න්‍ධති - තෙසං වුපසමො සුඛොති
සංයුක්ත නිකායේ අනමගත්ත සංයුක්තයේ එන වේපුල්ල පබ්බත සූත්‍රයේ අනිත්‍ය ධර්මතාව පැහැදිලි කර දුන් ඉහත දේශනාව පිළිබඳ බොහෝ බෞද්ධයන් තුළ ඇත්තේ අල්ප මාත්‍ර දැනුමක් හා වැරැදි භාවිතයකි. අයකු මියගිය පසු මතක වස්ත්‍ර පූජා කර පැන් වඩන විටදී හා මිහිදන් කරන විටදී හෝ ආදාහනය කරන විටදී මහ පොළොවෙන් පස් ටිකක් රැගෙන මෙම ගාථාව කියමින් මෘත කලේබරයට පස් ඉසීම චාරිත්‍රයක් වී ඇත. එහෙත් බොහෝ දෙනකු මෙයින් අදහස් කරන්නේ කුමක්ද කියාවත් නොදනී. මෙය මිනීවලට පස් දමමින් කියවන ගීතිකාවක් මන්ත්‍රයක් ලෙස සිතයි.
මෙම දේශනාව බුදුපියාණන් වහන්සේ එදා මගධ රටේ වේපුල්ල පර්වතය උදාහරණයට ගනිමින් ලෝකයේ සෑම දෙයක්ම අනිත්‍ය, ධර්මතාවට නතුව පවතින බැව් පෙන්වාදීමට කළ දේශනාවකි. වේපුල්ල පර්වතය කකුසඳ,කෝණාගම, කාශ්‍යප, ගෞතම යන සතර බුදුවරයන් වහන්සේලා පහල වූ ඒ ඒ කාලවකවානු තුළ අනිත්‍යයට ගොදුරු වී ඇති බැව් මෙයින් මැනවින් පැහැදිලි කර දී ඇත. ඒ ඒ බුදුවරයන්ගේ කාලවලදී මනුෂ්‍යයන්ගේ ආයුෂ හෝ ස්ථාන නාම ආදිය වෙනස්වී ඇති ආකාරයත් වේපුල්ල පර්වතය ක්‍රමයෙන් ක්ෂය වෙමින් වෙනස්වී ඇති අයුරු බැව් මෙයින් මැනවින් පැහැදිලි කර දී ඇත. ඒ බුදුවරයන්ගේ කාලවලදී මනුෂ්‍යයන්ගේ ආයුෂ හා ස්ථාන නාම ආදිය වෙනස්වී ඇති ආකාරයත් වේපුල්ල පර්වතය ක්‍රමයෙන් ක්ෂය වෙමින්, වෙනස්වී ඇති අයුරුත් කියාදී ඇත.
බුද්ධ කාලය වේපුල්ල පර්වතය හැඳුන්වූ නම උස අනුව නැගීමට ගතවන කාලය අග සව්වන් වහ /නම මිනිස් ආයුෂ
කකුසඳ තිවර දින 4 විධුර - සංජීව 1000
කොණාගම රොහිතස්ස දින 3 හිය්‍යො - සුත්තර 30000
කාශ්‍යප සුපපිය දින 2 තිසස් - භාරද්වාජ 20000
ගෞතම මාගධක මොහොතකින් සැරියුත් - මුගලන් 120
මෙසේ මෙම සූත්‍රයෙන් බුදුපියාණන් වහන්සේ දේශනාකොට වදාළේ සංස්කාරයෝ ඒකාන්තයෙන්ම අනිත්‍යය, ඉපිද නැතිවන ස්වභාව ඇතියහ. ඔවුනගේ සංසිඳීම සුවය බවයි.
කකුසඳ බුද්ධ කාලයේදී සුවිශාල ලෙස පැතිරී පැවැති වේපුල්ල පර්වතයට නැගීමට මිනිසකුට දින 04ක් ගතවිය. එය ක්‍රමයෙන් ක්ෂයවී ගොස් කෝණාගම බුදුරදුන්ගේ කාලයේදී දින තුනකින් නැගීමට හැකිවිය. කාශ්‍යප බුදුන්ගේ කාලයේදීද එය දින 02 කින් නැගීමට තරම් කුඩා විය. ඒ සා මහත් පර්වතයක් ගෞතම බුද්ධ කාලය වනවිට මොහොතින් නැගිය හැකි තත්ත්වයට පත්වී ඇත. එමෙන්ම මිනිසුන්ගේ ආයුෂ අවුරුදු 120 දක්වා අඩුවී ඇත. ඒ ස්ථානවලට භාවිත කළ නම් ද අභාවයට ගොස් අලුත් නම් භාවිත කර ඇත. ඒ ඒ බුදුවරුන්ගේ බුද්ධ ශාසනද අතුරුදන්වී ඇත. දෑගසව්වන්ද එසේම වී ඇත. මහා විශාල පර්වතයක සම්බුද්ධ ශාසනයක තත්ත්වය එසේ නම් සියලු සංස්කාරයන්ම සැකයකින් තොරව ඒකාන්ත වශයෙන්ම ඇතිවී නැතිවන අනිත්‍ය ස්වභාව ඇත්තේය. එවන් සංස්කාරයන්ගේ සංසිඳීම සැපක් වන්නේ ය.
ලෞකික වශයෙන් ජීව අජීව සියලු සම්පත් තමන් සතු කර ගැනීමේ සැපක් ලෙස සලකන්නේ අවිද්‍යාව නිසාය. ලෝකෝත්තර මාර්ගයේදී ප්‍රඥාව තුළින් බලන විටදී තෘෂ්ණාවෙන් ළංකර ගත් සියලුම දේවල් චාග සිතෙන් අත්හැර දමන විටදී සංස්කාරයන්ගේ සංසිඳීම තුළින් කිසිම දිනක වෙනස් නොවන සැපතට පත්වේ. එවිට බුදුන් වහන්සේගේ ධර්මය තුළින් බුදුන් දැකීමට හැකි වේ.
