නිවැරදි ධර්මය සැමදා විද්‍යමාන නොවේ..... අධර්මයෙන් එය වැසීයමින් පවතී......
වෙනදා මෙන්ම අදත් පෞරුෂත්වය වනාහි සැලකිය යුතු බලයකි. මනුෂ්‍ය වර්ගයාගේ පරම්පරාව කෙරෙහි නොනැසෙන බලවත් හැඟීමෙක්‌ ඇතිකළ බුදුරජාණන් වහන්සේ පිළිබඳව කල්පනා කිරීමේදී අදත් මනුෂ්‍යයන් තුළ ඇතිවන්නේ ජීවාත්මක වූ ක්‍රියාකාරිත්ත්වයෙන් ස්‌ඵාන්දනය වන හැඟීමකි. එහෙයින් මේ මනුෂ්‍යයා අද්භූත පුද්ගලයකු විය යුතුයිs. බාක්‌ නමැති විචාරකයා කියන්නාක්‌ මෙන් "බුදුරජාණන් වහන්සේ වනාහි මියුරු තේජවන්ත ස්‌වභාවයේ හා නිවී සැනසීමේ පරිසමාප්ත ප්‍රතිමූර්තියෙකි.
බුද්ධ ගෞරවය දක්‌වන වර්තමාන භාරතීය ජනනායකයන් අතුරෙන් ප්‍රථමයා වශයෙන් සැලකිය යුත්තේ ගුරු දේව රවින්ද්‍රනාථ තාගෝර්තුමායි. එතුමාගේ අභාවයෙන් පසු එම ස්‌ථානයෙහි තැබිය හැක්‌කේ රාෂ්ට්‍රපති ජවහර්ලාල් නේරු තුමායි. පසුගියදා බන්ධනාගාරයෙහි සිටි කාලයෙහි භාරතීය ඉතිහාසය අළලා එතුමා විසින් "භාරතයේ සොයා ගැනීම" නමැති අගනා විශාල පුස්‌තකයක්‌ සම්පාදනය කරන ලදී. එහි පරිච්ඡේද කිහිපයක බුදුරජාණන් වහන්සේ හා උන්වහන්සේගේ ධර්මයද, එම ධර්මයෙන් සාමාන්‍යයෙන් සකල ලෝකයාට හා විශේෂයෙන් භාරතීය සමාජයට සිදුවූ සේවයද විචක්‍ෂණ විචාර බුද්ධියෙන් විවරණය කොට දක්‌වා තිබේ. එයින් ඉතා වැදගත් කොටස්‌ කිහිපයක අනුවාදය මෙහි පහත පළවේ. ලොවැ වර්තමාන ශ්‍රේෂ්ඨ පුද්ගලයන් අතර මුල් තැනක්‌ ගන්නා අග්‍රාමාත්‍ය නේරුතුමාගේ සිත තුළ බුද්ධාගමය සම්බන්ධයෙන් ඇතිව පවත්නා හැඟීම් වල තත්ත්වය දැන ගැනීම ලංකා වාසී සියලු බෞද්ධයන්ට කිsහිප ආකාරයෙකින් ප්‍රයෝජනවත්ය.
බුද්ධ චරිත කතාව
මාගේ බිළිඳු වියෙහිදී පවා බුද්ධ චරිත කතාව කෙරෙහි මාගේ සිත තදින් ඇදී ගියේය. දුෂ්කර ක්‍රියාවෙන් වේදනා විඳීමෙන් හා ආධ්‍යාත්මික සටන් බොහෝ ගණනකින් පසුව, බුද්ධත්වයකරා ක්‍රමයෙන් ප්‍රබෝධ වූ තරුණ සිද්ධාර්ථ කුමරයාණන් කෙරෙහි ආකර්ෂණ බලයකින් මෙන් මම ඇදී ගියෙමි. එඩ්වින් ආර්නෝල්ඩ් කවියාගේ "ආසියා ලෝකය" නමැති කාව්‍යය අභිරුචියෙන් මාසිත දිනාගත් පොත් කිහිපයෙන් එකක්‌ විය. පසු කාලයෙහි මාගේ ජන්මභූමි ප්‍රදේශයෙහි විශාල වශයෙන් ඇවිදීමට ප්‍රස්‌ථාව සැලසුණුවිට බුද්ධ චරිතය හා සම්බන්ධ බොහෝ ස්‌ථානයන් දැකීම සඳහා යැමට මම විශේෂයෙන් ප්‍රිය කෙළෙමි. ඇතැම් විට ඒ සඳහා බොහෝ දුර ගමන් කිරීමටද සිදුවිය. මේ ශුද්ධ ස්‌ථාන වලින් වැඩිහරියක්‌ පිsහිටා තිබෙන්නේ මාගේ ජන්මභූමියෙහි හා ඒ අවටෙහිය. නේපාල සීමාවේ ? මෙහි උන්වහන්සේ උපන් සේක. උන්වහන්සේ සැරිසැරූ සේක. මේ බිහාරයේ වන ගයාහි ශ්‍රී මහා බෝධින් වහන්සේගේ සෙවනෙහි වැඩ සිටිමින් උන්වහන්සේ සර්වඥතා ඥනය ලැබූ සේක. බෞද්ධ සිද්ධස්‌ථාන
බෞද්ධ ධර්මය ජීවමාන ආගමක්‌ වශයෙන් බලපවත්වන දේශයන් කරා ගිය ප්‍රස්‌ථාවන්හිදී මම විහාරස්‌ථානයන් හා සංඝාරාමයන් බැලීමට ගියෙමි. එහිදී භික්‍ෂූන් වහන්සේලා හා ගිහියන් හමුව ඔවුන් සමග සාකච්ඡා කිරීමෙන් බුද්ධ ධර්මය හේතුකොටගෙන, එරට ජනතාව යට ලැබී තිබෙන ප්‍රයෝජනය අවබෝධකර ගැනීමට උත්සාහ කළෙමි.
එය ඒ ජනතාව කෙරෙහි බලපැවැත් වූයේ කෙසේද, ඔවුන්ගේ සිත්වලද මුහුණු වලද එයින් ඇතිවූ විශේෂ ලක්‍ෂණය කුමක්‌ද, වර්තමාන ජීවිතය සම්බන්ධයෙන් ඔවුන්ගේ පැවැත්ම කෙසේද, යන මේ ප්‍රශ්නයන් පිළිබඳව දැනගැනීමට මාතුළ ආශාවක්‌ විය. මා අප්‍රිය කරන බොහෝ දේ මට එහිදී දක්‌නට ලැබිණි. සුචරිත මාර්ගයක්‌ පෙන්වා දෙන, නිදහස්‌ බුද්ධියට ගෝචරවන බුද්ධ ධර්මය අලංකාර වචන මාලාවෙන්ද අධික පූජා විධිවලින්ද න්‍යාය, තක_, දර්ශනාදී මතභේදයෙන් පමණක් නොව ඉන්ද්‍රජාලම් වලින් පවා ආවරණයව පවතී. එය බුදුරජාණන් වහන්සේගේ බලාපොරොත්තුවට විරුද්ධව සිදුවී තිබෙන්නකි. එමෙන් බුදුරජාණන් වහන්සේගේ අවවාදයන්ට විරුද්ධව බෞද්ධයෝ උන්වහන්සේ දෙවි බවට පත්කළහ. එහෙයින් විහාරස්‌ථානයන්හිද අන්‍ය ස්‌ථානයන්හිද දක්‌නට ලැබුණු විශාල බුද්ධ ප්‍රතිමාවන් දෙස නෙත් හෙළත්ම, මේ සම්බන්ධයෙන් බුදුන් වහන්සේ කුමක්‌ සිතත් දැයි මා සිතෙහි සැකයෙක්‌ ඇතිවිණි.
ශාන්ත බුද්ධ පුත්‍රයෝ
එහෙත් මා ප්‍රිය කරන බොහෝ දේද මට දක්‌නට ලැබිණි. ඇතැම් විහාරස්‌ථානයන්හිද ඒ හා සම්බන්ධ වූ පරිවෙණස්‌ථානයන්හිද පැවැතියේ ඉගෙනීම හා භාවනාව පිළිබඳ අත්‍යවශ්‍ය සාමයික පරිසරයෙකි. බොහෝ භික්‍ෂූන් වහන්සේලාගේ මුහුණුවල විද්‍යමාන වූයේ සාමය හා සැනසිල්ල හැඟවීමේ පෙනීමෙකි. එය මා මෘදුවූ මහාත්ම ලීලාවෙකින් හා ලෞකික කම්කටුල්ලෙන් වෙන්වූ නිදහස්‌ සැහැල්ලු හැසිරීමකින් ඔප්නැගී තිබිණි. මේ සියල්ල වර්තමාන ජීවිතය හා ගැලපේද නැතහොත් මෙය එයින් හුදෙක්‌ වෙන්වීමක්‌ පමණක්‌ද යන හැඟීමක්‌ ඇතිවෙයි.
බුද්ධ ප්‍රතිමාව
ශ්‍රද්ධා ප්‍රේමයෙන් මෙහෙයවන ලද අපමණ අත් වලින් ගලින් හෝ කිරිගරුඬයෙන් හෝ රන් රිදී තඹ පිත්තලින් හෝ නෙළා දක්‌වා තිබෙන බුද්ධ ප්‍රතිමූර්තිය වනාහි භාරතීයය චින්තන කලාවේ සම්පූර්ණ ආත්මය නැතහොත් එහි එක්‌ වැදගත් ජීවමාන කොටසක්‌ ලක්‍ෂණානුසාරයෙන් පෙන්වීමෙකි. මොලොව සටනින් එතෙර වූ තණ්‌හාවෙන් විනිර්මුක්‌ත, වීතරාගී, ශාන්තදාන්ත අකම්ප්‍ය බැලීමෙන් යුතුව පද්මාසනයෙහි වැඩ හිඳින උන්වහන්සේගේ රුව අපට ළඟාවිය නොහැකි ඉතා ඈතින් විද්‍යමාන වූවකුසේ දිසේ. එහෙත් එදෙසට නැවත නෙත් හෙළනවිට පෙනීයන්නේ අප දන්නා සියලු හැඟීම් වලට වඩා ප්‍රබල වූද කෞතුකවූද හැඟීමෙකින් නොසෙල්වී දිස්‌වන එම මුහුණුවර සජීවකව පවත්නා බවය. උන් වහන්සේගේ දෙඇස්‌ අඩක්‌ පියවී ඇතත්, එයින් නිකුත් වනුයේ ආධ්‍යාත්මික බල වේගයෙකි. සකල ශරීරය යාත්මක ජීවබලයෙකින් පිරී පවතී. කාල පරිච්ඡේදයෝ ගෙවීයෙති. සියල්ල ගැන සලකා බලන විට බුදුරජාණන් වහන්සේ එතරම් ඈත නොවෙතැයි හැඟේ. උන් වහන්සේගේ හඬ අප කණට රහසක්‌ කොඳුරමින්, සටනින් පැන දුවන්නට එපායෑයිද කම්පා නොවන නෙත් හෙළා එයට මුහුණ දියයුතු යෑයිද ජීවිතයාගේ අභිවෘද්ධිය හා සංවර්ධනය පිළිබඳව වඩ වඩා යෝග්‍ය ප්‍රස්‌ථාවන් සදාකල්හිම සොයන්නට යෑයිද කියයි.
අනුරාධපුර බුද්ධ ප්‍රතිමාව
ඇතැම් ස්‌ථූප, බිතු සිතුවම් හෝ ප්‍රතිමාවන් දැකීමෙන් මාතුල ආනන්ද ජනක හැඟීමක්‌ පිරීයෙයි. ලක්‌දිව අනුරාධපුරයේ වන සමාධි බුද්ධ ප්‍රතිමාව දැකීමෙන් මා තුළ ඇති වූයේ වර්ණනා කළ නොහැකි හැඟීමෙකි. අවුරුදු බොහෝ ගණනක්‌ තුළ එම ප්‍රතිමාවේ ඡායාරූපයක්‌ මගේ සහාය මිත්‍රයකු සේ මා සමග විය.
බුද්ධ පෞරුෂත්වය
වෙනදා මෙන්ම අදත් පෞරුෂත්වය වනාහි සැලකිය යුතු බලයකි. මනුෂ්‍ය වර්ගයාගේ පරම්පරාව කෙරෙහි නොනැසෙන බලවත් හැඟීමෙක්‌ ඇතිකළ බුදුරජාණන් වහන්සේ පිළිබඳව කල්පනා කිරීමේදී අදත් මනුෂ්‍යයන් තුළ ඇතිවන්නේ ජීවාත්මක වූ ක්‍රියාකාරිත්ත්වයෙන් ස්‌ඵාන්දනය වන හැඟීමකි. එහෙයින් මේ මනුෂ්‍යයා අද්භූත පුද්ගලයකු විය යුතුයිs. බාක්‌ නමැති විචාරකයා කියන්නාක්‌ මෙන් "බුදුරජාණන් වහන්සේ වනාහි මියුරු තේජවන්ත ස්‌වභාවයේ හා නිවී සැනසීමේ පරිසමාප්ත ප්‍රතිමූර්තියෙකි. දුක්‌විඳින සියලු සතුන් කෙරෙහි අතුල්‍ය අනුකම්පාවෙන් යුතුවූ සාමාන්‍යයෙන් ජීවමාන සියලු සත්ත්වයන් කෙරේ අප්‍රෙම්‍යය මෛත්‍රියෙන් සෙත සැලසූ උන්වහන්සේ සියලු දුෂ්ට ෙච්තනාවෙන් දුරුව සම්පූර්ණ සදාචාර නිදහසින් සැරිසැරූ සේක" එහෙයින් මෙබඳු අත්‍යqත්තම මනුෂ්‍යයෙකු බිහි කිරීමට සමත් මනුෂ්‍ය වර්ගයක හෝ ජාතිය තුළ අධ්‍යාත්මික බලය හා ප්‍රඥව ගැඹුරින් පිරී රක්‍ෂාවරණයව තිබිය යුතුවේ.
බුද්ධ ධර්මය හා භාරතීය මනුෂ්‍ය සමාජය
ඉන්දියාවේ සමාජ ජීවිතය හැඩගැස්‌වීමෙහි ශතාධික විවිධ පිළිවෙළින් බුද්ධ ධර්මය බල පවත්වා තිබේ. එය නිතැතින් සිදුවිය යුත්තකි. අවුරුදු දහසකට වඩා අධික කාලයක් තුළ එය භාරත වර්ෂයෙහි ව්‍යාප්තව පැවරී තිබුණේ සජීවක ක්‍රියාකාරී ආගමක්‌ වශයෙනි. එහි එය පරිහානියේ ගමන් කළ දික්‌ කාලය තුළද අන්තයේදී එය වෙනත් ආගමක්‌ වශයෙන් බලපැවැත්වීම නතරවූ පසුද එයට අයත් වූ බොහෝ ධර්මයන්ගේ බලය හින්දු ආගමෙහි කොටස්‌ වශයෙන් ජාතික චාරිත්‍ර වාරිත්‍ර හා චින්තන මාර්ගය හැඩගැස්‌වීමෙහි යෙදී ඉතුරුව පැවතියේය. මහ ජනයා විසින් ආගමක්‌ වශයෙන් පිළිපැදීම ප්‍රතික්‌ෂේප කෙළේමුත් බුද්ධ ධර්මය මගින් භාරතීය ජාතිය කෙරෙහි පිහිටවූ බල ලකුණ නොමැකිය හැකි පරිද්දෙන් තහවුරුවී ජාතික සංවර්ධනය සඳහා ඉවහල් වූයේය. ඒ ස්‌ථිරසාර ක්‍රියා කිරීමේ බලය ආගමික විශ්වාසය හෝ දාර්ශනික න්‍යායන් හා සම්බන්ධ නොවීය. අප ජාතිය කෙරේ බල පවත්වා නොමැකෙන ලකුණක්‌ එහි රැඳවූයේ බුදුරජාණන් වහන්සේගේ ධර්මයේ විද්‍යමාන සමාජ සේවය පිළිබඳ සුචරිත මාර්ගය හා ක්‍රියාකාරී ආදර්ශමත් ජීවිත තත්ත්වයයි.
නව උල්පත
භාරතීය සමාජ ජීවිතය නමැති සාගරය ස්‌වීය තාවයෙන් පිරුණු විශාල එකක්‌ විය. එහි වන නොයෙක්‌ ජලප්‍රවාහයන්ට සම්පූර්ණයෙන් ක්‍රියාකාරීව රඟ පෑමට පමණ විශාල වූ විවිධත්වයක්‌ එහි වූයේය. එහි සීමාවන්ට පිටතින් සිදුවන දේ පිළිබඳව කිසිත් නොතකා එය ස්‌වීය භාවයෙන් නිමග්නව ආත්ම හැඟීමෙන් යුතුව පැවතියේය.
නව විහාර
බුද්ධ ධර්මය පැතිරී යෙත්ම, සෑම තන්හිම විශාල සංඝාවාසයක්‌ හා මෙහෙණින්ගේ ආරාමයන් ඇති වූයේය. ඒකරා නොකැඩී ඇදෙන ජන සංඛ්‍යාව විශාල විය. භාරතයෙහි පමණක් නොව මධ්‍ය ආසියාවෙහිද එකල බෞද්ධ ආරාමයන් පැතිරී තිබුණේය. බෝල්ක්‌ (BALK) ප්‍රදේශයෙහි දහසක්‌ භික්‍ෂූන්ට විසිය හැකි අති ප්‍රසිද්ධ ආරාමයක්‌ පැවති බව නොයෙක්‌ ඓතිහාසික ලියවිලිවල සඳහන්ව තිබේ. මෙයට එකල නව විහාර යෑයි නම් විය. එය පරසියන් භාෂානු රූපව "නවුබහාර්" (NAUBAHAR) යෑයි දැනුදු ප්‍රකටව පවත්නේය.
භාරතය හා අන්තර් රාෂ්ට්‍රීය සම්බන්ධත්වය
බුද්ධ ධර්මය භාරතයෙහි ක්‍රියාත්මක වීමට පටන් ගත්තේ එහි සමාජයීය වූද, අධ්‍යාත්මික වූද ප්‍රබෝධයක්‌ හා සංශෝධනයක්‌ ඇතිවූ කාලපරිච්ඡේදයකය. එහෙයින් එය නව ජීවනයක වා වෙන් මහ ජනතාවය ආශ්වාස ප්‍රාශ්වාස කර වූයේය. මහජනයා තුළ ඇතිවූ පැවැති ක්‍රියා ශක්‌තිය නව්‍ය මාර්ගයන් අනුව පිටවෙන්නට විය. එයින් ජනනායකත්වය සඳහා අවශ්‍ය සූරත්වය හා වාසනා මහිමය මහජනයා අතට පැමිණ වූයේය. අශෝක මහීපාලයන්ගේ රාජකීය කරුණා බල මහිමය යටතේ එය සීග්‍රව පැතිරී යැමෙන් බුද්ධාගමය මුළු භාරතයෙහි මහ ජනයාගේ ආගම බවට පත්විය. එය අන්‍ය රටවලද පැතිරෙන්නට පටන් ගැනීම හේතුකොටගෙන දඹදිව සිට බෞද්ධ පඬිවරු ඒ ඒ රටවල් කරා යැමටද ඒ ඒ රටවලින් විශාරද පඬිවරු දඹදිව කරා එන්නටද පටන් ගත්හ. ශතවර්ෂ බොහෝ ගණන් තුළ මෙම සංස්‌කෘතික සම්බන්ධතාවය අවිච්äන්න නදියක්‌ සෙයින් ගලා ගියේය.
මාතර ජස්‌ටින් විජයවර්ධන
1947 සිළුමිණ පුවත්පතට
දිවංගත මාතර ජස්‌ටින් විජයවර්ධන
සූරීන් එදා ලියු ලිපියක්‌ ඇසුරින්
සකස්‌ කළේ නාරද නිශ්ශංක
