නිවැරදි ධර්මය සැමදා විද්‍යමාන නොවේ..... අධර්මයෙන් එය වැසීයමින් පවතී......
කොළඹ 07
ශී‍්‍ර ලංකා බෞද්ධ හා පාලි විශ්වවිද්‍යාලයේ
භාෂා අධ්‍යයන පීඨයේ,
පීඨාධිපති
ජ්‍යෙෂ්ඨ මහාචාර්ය
උතුරාවල ධම්මරතන හිමි
ධෛර්ය සම්පන්න භික්ෂු සංඝයා ද නිවන් මඟ සාක්ෂාත් කර ගනිමින් හා එය අත් දකිමින් අන්‍යයන්ට ද අත්දකින්නට මඟ පෙන්වමින් තුරිත අතුරිත චාරිකාවන්හි යොදමින් දහම් දෙසමින් චාරිකාවෙහි හැසිරුණාහ. කාලය ගැන නොසිතූහ. මාර්ගයන්හි ඇති අපහසුතා නොතැකූහ. සෑම විටම පරාර්ථය, බුදුන් වහන්සේගේ මඟ පෙන්වීම මූලික කොට සැලකූහ
සොබා දහම තුළ වස්සාන ඍතුවට අමතරව හේමන්ත, ගිම්හාන ආදි වශයෙන් ඍතු දක්නට ලැබේ. ඈත අතීතයේ සිටම ඍතු වෙනස්වීම පැවැතුණි. සිදුහත් කුමාරයාට ඍතු තුනකට රම්‍ය, සුරම්‍ය,හා සුබ යනුවෙන් මාලිගා තුනක් සාදා දීමෙන් ඍතුවල පැවැත්ම හඳුනාගත හැකිය.
සංස්කෘත සාහිත්‍යයේ දීප්තිමත් ප්‍රතිභාපූර්ණ කවියකු වූ කාලිදාස ඍතු ගණනාවක්ම ඍතු සංහාර කාව්‍යයේ වර්ණනා කර ඇත. 1.ඒ අනුව ගිම්හාන සමය දැඩි අව් රශ්මියෙන් යුතු වූ හිරු රශ්මියෙන් ගහකොළ මැළවෙන ජලය වියළී යන කාලයකි. මේ නිසා මිනිසා පමණක් නොව සතා සිව්පාවුන් ද විවිධ පීඩාවන්ට ලක්වීම පොදු ලක්ෂණයකි. 2.ගිම්හාන සමයෙන් අනතුරුව වැසි සමය උදාවෙයි. දැවෙන ගහකොළවල ප්‍රබෝධයක් එක්කරමින් වැසි දිය කඩා වැටෙයි. සිව්පාවුන්ද පක්ෂීන් ද සතුටින් කල්ගෙවමින් වැසිකාලයෙහි දැනෙන ශීතලෙන් ආරක්ෂා වීමට උණුසුම් නිවහන් ඉදිකර ගනිති. මිනිස්සු ද කපා රැස් කළ ධාන්‍ය ප්‍රයෝජනයට ගනිමින් සතුටින් විවේක ගනිති. ධනිය ගෝපාලගේ කථා පුවත මෙයට කදිම නිදසුනකි.
සියලුම සතුන් විවේක ගනිමින් කල්ගෙවන අතර ශ්‍රමණ සම්ප්‍රදාවලට අයත් පිරිසුදු මිනිස්සු ද තම නිවහනට වී කල් ගෙවති. එහෙත් භික්ෂුව පමණක් ගමින් ගමට යමින් දහම් දෙසමින් කල් ගෙවයි. එයට බලපෑ මූලික හේතුව බුදුන් වහන්සේගේ අවවාදයයි.
“මහණෙනි , ඔබලා බොහෝ ජනයාට යහපත සඳහා දෙවියන්ට යහපත සඳහා තිරිසන් ගත සතුන්ට යහපත සඳහා දහම් දෙසමින් ගමින් ගමට යන්න, ධර්ම දේශනාවේ මුල,මැද, අග හොඳින් වටහා දෙන්න යනුවෙනි.
මේනිසා ධෛර්ය සම්පන්න භික්ෂු සංඝයා ද නිවන් මඟ සාක්ෂාත් කර ගනිමින් හා එය අත් දකිමින් අන්‍යයන්ට ද අත්දකින්නට මඟ පෙන්වමින් තුරිත අතුරිත චාරිකාවන්හි යොදමින් දහම් දෙසමින් චාරිකාවෙහි හැසිරුණාහ. කාලය ගැන නොසිතූහ. මාර්ගයන්හි ඇති අපහසුතා නොතැකූහ. සෑම විටම පරාර්ථය, බුදුන් වහන්සේගේ මඟ පෙන්වීම මූලික කොට සැලකූහ .
මේ අතර අහිංසාවාදය ප්‍රමුඛත්වය වශයෙන් සැලකූ ආගමික සම්ප්‍රදා අතර ජෛන සම්ප්‍රදාය ප්‍රධානය. ඔවුහු ප්‍රාණින්ට හානි කිරීම, ගහකොළ වල පීඩා කිරීම බරපතල වරදක් ලෙස දුටුහ. ඒ නිසා අහිංසාවාදය අගය කළ විවිධ කණ්ඩායම් භික්ෂු සංඝයාගේ හැසිරීම හෙළා දැක්හ. ශ්‍රමණ ගෞතමයන්ගේ ශ්‍රාවකයෝ නිරන්තරයෙන් ඇද වැටෙන ධාරානිපාත වැසි ගැන නොතකා ධර්මයේ නව පණිවුඩය ජනතාව අතර ව්‍යාප්ත කිරීමට උත්සුක වූහ. භික්ෂු සංඝයා පිණ්ඩපාත චාරිකාවේද ධර්ම ප්‍රචාර චාරිකාවේද වශයෙන් දෙයාකර චාරිකාවක යෙදුණාහ. මෙය දුටු වැසියෝ සිය අප්‍රසාදය මෙසේ පළකළහ. “වැසි සමයෙහි කුරුල්ලන් පවා ගස් මුදුන්හි කූඩු සාදාගෙන නොතෙමී ආහාර ගැන පවා අමතක කොට උණුසුම්ව එක තැනක වාසය කරති. එහෙත් ශ්‍රමණභවත් ගෞතමයන්ගේ ශ්‍රාවකයන් වූ ශාක්‍ය පුත්‍රයෝ ළා තණනිල්ල වඩිමින් ආහාර පිණිස සිඟායති. ඒ අනුව වස්විසීම බුදුන් වහන්සේ වැසි සමය තුළ එක් ස්ථානයකට වී කල් ගෙවීමට අවශ්‍ය උපදෙස් ශික්ෂා පදයක් ලෙස පනවන ලදී.
“අනුජානාමි භික්ඛවේ වස්සානෙ වස්සං උපගන්තුං දේව මා භික්ඛවෙ වස්සුපනායිකා – පුරිමාපච්ඡටිකාච, අපරජ්ජුගනාය ආසාළ්හියා පුරිටිකා උගනතබ්බා මාසගනාය ආසාළ්හියා පචඡිටිකා උපගනතබ්බා, ඉමා ඛො භික්ඛවෙ දෙව වස්සුපනායිකා ති
ඒ අනුව වස්විසීම් දෙකකි. පෙරවස හා පසුවස වශයෙනි. පෙරවස ඇසළ පොහොය දිනට පසුදින ද පසුවස නිකිණි පොහොය දිනට පසු දිනද විසිය යුතුය. යම් උපසම්පන්න භික්ෂුවක් වස් වසන දිනට සුදුසු තැනක වස් නොඑළඹුණොත් දුක්කටාපත්ති වන බව පවසමින් පහත ශික්ෂාපද පනවා ඇත.
“වස් වැස පළමු මාස තුනේදී පෙර පසු මාස තුනේදි නොසිට දහම් දෙසමින් චාරිකාවේ නොයා යුතුයි. වස් වසන දිනයෙහි සිතා මතාම ආවාසයෙන් මඟ නොහැරිය යුතුයි (ම) වස් විසීමට මුල් යුගයේ සුදුසු තැනක් නොවීය. ඒ නිසා එක් හාමුදුරු නමක් විශාල ගස් බෙනයක ද තව අයෙක් විහිදී ගිය විශාල ගස් කරුවක ද තව භික්ෂුවක් සොහොනෙහි මිණි තබන කුටියෙහි ද තව අයෙක් විශාල කුඩයක් යටද තව අයෙක් විශාල සැලියක ද වැඩ විසුවේය. තැන් තැන්වල භික්ෂූන් වහන්සේලා එළිමහනේ ස්ථානයක වස් විසූ අතර වැස්ස ඇතිවිට ගෙවල්වල පිලට විත් සිටියහ. රජගහ නුවර සිටුවරයා භික්ෂූන් වහන්සේලාට වස්විසීමට විහාරයක් සාදා දීමෙන් පසු වස්විසීමට අනුමත කළ විහාර හා විහාර අංග විය.
විහාරය ,සෙවිළි කළ ගෙය, සඳලු තල සහිත ගෙය, දිග් පහය, ගුහාව, පිරිවෙන, උපස්ථාන ශාලාව, ගිනිහල්ගෙය, ඒ සඳහා ශාලාවක්, ශික්ෂා පද නොඉක්මවූ ශාලාව, වැසිකිළි, සක්මන් කරන මළුවක්, එම මළුව සඳහා ශාලාව, ළිඳක්, ළිඳ සඳහා ශාලාව, පොකුණක්,මණ්ඩපයක් ,ආරාමයක්, වැවීමට යෝග්‍ය ඉඩමක්,
මෙයට අමතරව වස් වැසිය හැකි ස්ථාන තුනක් දැක්වේ.
ගොපල්ලන් වසන තැන, වෙළෙන්දන් වසන තැන, ගැල් පදවන්නන් වසන තැන,
ඔවුන් සමඟ වස් සමාදන්ව සිටිය දී ඔවුන් වෙන ස්ථානයකට ගිය ද එතනට යා හැකිය. ඔවුන් සමඟ වස් සාරමාසය ගතකළ හැකිය. යම් හෙයකින් ගොඩබිමෙහි යාමට හෝ මුහුදේදි නැව් ආදියෙන් යාමට හෝ සිදුවුවහොත් එසේ ගියාට කිසිදු ශික්ෂාපදයක් නොබිඳෙයි.
වස් විසීම ශාසන තුළ ප්‍රමුඛම කාරණයක් වූයේ භික්ෂූන් වහන්සේලා පිළිබඳව වැරැදි ප්‍රතිරූපයක් ගොඩනැගීම වැළැක්වීමටය. එසේම ඒ හා සමගාමීව ධර්මප්‍රචාරක කටයුතුවල බාධාවක් නොවන්නට ද කටයුතු කරන ලදී. මේ නිසා ගිහිපිරිසට මෙන්ම පැවිදි පිරිසට ද ප්‍රතිඵලදායක අයුරින් වස්විසීමේ කාරිය සිදු කිරීමට බුදුන් වහන්සේ උපදෙස් සැපයූහ.
1. සෙනසුන් සකසා ගැනීම
වස් විසීම භික්ෂූන්ට බෙහෙවින් ප්‍රතිඵලදායක කාරණයකි. එසේම ගිහි ජනයාට ද අපමණ පින්සිදු කරගත හැකිවේ. සෙනසුන් සොයාගැනීම ඉතාම දුෂ්කර කාර්යයකි. ඒ අනුව පස් ආකාර සෙවෙනි කළ දොර බා පියසිවලින් යුත් තැනක් වස් විසීමට සුදුසුය.
1.ඉට්ඨිකාච්ඡාදන –උළු සෙවෙනි කළ,
2.ශිලාච්ඡාදන – ගල් සෙවෙනි කළ,
3.සුධාච්ඡාදන – ගඩොල් සෙවෙනි කළ,
4.තෘණච්ඡාදන –තෘණ සෙවෙනි කළ
5.පණිච්ඡාදන – පිදුරු අතු කොළ ලෑලි සෙවෙනි කළ
මෙවැනි සෙනෙසුනක් යම් ගිහියෙක් සාදා දෙන්නේ නම් ඔහුට අපමණ පින් ජනිත වන අතර ඔවුන්ට දෙලොව දියුණුව උදාවේ. එසේම භික්ෂූන්ට ද එම සෙනසුනේ ඇසුරු කරගෙන පිළිවෙත් පුරමින් ශ්‍රමණ භාවයේ ඵල ලැබිය හැකිවේ.
2. වත් පිළිවෙත් පිරීම
වත්පිළිවෙත්වලට පැවිදි දිවියේ මූලිකත්වයෙක් හිමිවේ. වත්පිළිවෙත් නොපුරන්නා මහණ දම් ද නොපුරයි. එහෙයින් පැවිදි දිවියේ සඵලත්වය වත්පිළිවෙත් මත රඳා පවතියි.
1. විහාරය පිළදැගුම් කිරීම
2. මළු පෙත්මං ඇමදීම
3. පානීය –පරිභෝජනීය ජලය පුරවා තැබීම
4. වච්ඡිකුටිවත් පිරීම
5. ආචාර්ය උපාධ්‍යායාදී වත් පිරීම
6. සෑ බෝ ආදිය වන්දනා කිරීම
7. ප්‍රාතිමෝක්ෂ දේශනා කිරීම
8. භාවනා කිරීම
9. ගිහියනට දහම් දෙසීම
මෙසේ වස් එළඹීම පැවිදි දිවියේ ඵලය වීමට හේතු වේ. එසේම වස් විසීම නිසා ගිහියනට ද වත් පිළිවෙළින් ඉටු කිරීමෙන් හා ධර්ම ශ්‍රවණයෙන් ලෞකික ලෝකෝත්තර ඵල ලැබිය හැකි වේ. ඒ අනුව
1. දන් දීම
2. සිල් රැකීම
3. භාවනා කිරීම
4. වත්පිළිවෙත් සපුරාලීම
5. තෙරුවන නැමදීම
6. ධර්ම ශ්‍රවණය කිරීම
වැනි පින් ජනිත වන ක්‍රියාකාරකම්වල යෙදීමට අවස්ථාව ලැබේ. වස් එළඹීම නිසා ගිහිජනයාට ධර්මය යෙදීමට හැසිරීමට ලැබෙන අවස්ථාව සම් බහුල වේ.
3.මහණදම් පිරීම
තෙරුවන් පිළිබඳ සැදැහැයෙන් යුතුවන ශාසනයට එළඹෙන පැවිද්දාගේ මූලික අරමුණ සියලු දුක්වලින් මිදී නිවන පසක්කිරීමයි . එම අභිප්‍රාය සඵල කර ගැනීමට හුදකලා වාසය මහත් පිටිවහලකි. වස්කාල හුදකලා වාසයටත් සිව්පස ලැබීමටත් සුදුසුම අවධියයි. ඒ අනුව මහණදම් පුරණ භික්ෂූන් වහන්සේලාට වස් කාලය තුළ ස්වාර්ථය සාදාගත හැකිය.ඒනිසා පුරාණ තෙරවරු සියලු කරදර දුරු කර ඒකචාරිකාවත (හුදෙකලා විසීම) පිරූහ. එසේම දසකථාවෙන් හා දසඅනුස්සති, දස අසුබ හා අටනිස අරමුණු ඇතිව විසූහ. වැසි සමය තුළ භික්ෂූන් වහන්සේලා මෙම දස කථාවෙන් යුක්තව වාසය කර තම අභිමතාර්ථය ඉටු කරගත්හ.
1.අප්පිච්ඡකථා – අපිස්බව පිළිබඳ කතාව
2.සන්තුට්ඨිකථා – ලද දෙයින් තුටු වීම පිළිබඳ කතාව
3.පවිචිත්ත කථා – පිවිතුරු බව පිළිබඳ කථාව
4.අසංසට්ඨකථා – නොගැටීම පිළිබඳ කථාව
5.විරියාරම්භ කථා – වීර්ය ඇරඹීම පිළිබඳ කථාව
6.සීලසම්පදා කථා – සීල සම්පත්තිය පිළිබඳ කථාව
7. සමාධිසම්පදා කථා – සමාධි සම්පත්තිය පිළිබඳ කථාව
8.පඤ්ඤාසම්පදා කථා – ප්‍රඥා සම්පත්තිය පිළිබඳ කථාව
9.විමුත්තිසම්පදා කථා – විමුක්ති සම්පත්ති පිළිබඳ කථාව
10. විමුත්තිඤාණ දස්සන සම්පදා කථා – විමුක්ති ඤාණදස්සනය පිළිබඳ යනුවෙනි.
මෙබඳු කථාවෙන් යුක්තවන භික්ෂූන් වහන්සේ පහත දැක්වෙන කථාවන්ගෙන් දුරස් වේ.
විරුද්ධවාද කථා, නින්දා පරිභව කරන කථා, මානය පිළිබඳ කථා, දෝෂාරෝපණය පිළිබඳකථා, අනුන්ගේ ලාභ ප්‍රයෝජන පිළිබඳ ඊර්ෂ්‍යා පරවශ කථා, ඊර්ෂ්‍යා පරවශ කථාව බොරුකීම, පරුෂ වචන , ප්‍රලාප වලින් බැහැරවීම, සිදුවේ. මේ නිසා වැසි සමය භික්ෂූන් වහන්සේ ශ්‍රවණාකාරක ධර්ම වන මෙම වත් පිළිවෙත් පිළිපදියි. ආරාමිකවත්, වච්චකුටිවත්, ගිලන්වත්, දන්තකට්ඨවත්, භික්ෂුචාරාවත්, පිළිබඳ භික්ෂූන් වහන්සේලා දැනුවත් වේ. එසේම දායකයන් හා සිව්පස ලාභය පිණිස නොව නෛයාණික කථාවක්ම කරයි.
මේ අනුව ගිහිපිරිසට වැසි සමයේ තිදොරින් බොහෝ පින් රැස් කළ හැකිය.
“යං භික්ඛවේ සිලවෙනකතා පබ්බජිතා ගාමං වා නිගමං වා උපනිසපාය විහරන්ති නන්ථ මනුස්සා නීහි ඨානෙහි බහුං පුඤ්ඤං පසවන්ති කායෙන වාචාය මනසා
මෙසේ සිල්වත් පැවිදි කෙනෙක් යම් ගමක් හෝ නියම් ගමක් හෝ ඇසුරු කොට වාසය කෙරේද එහි මිනිස්සු තුන් තැනකින් බොහෝ පින් රැස් කෙරෙත්. එනම් කයින් වචනයෙන් සිතින් යන තිදොරිනි. මෙබඳු අවස්ථාවක් ධම්මපදට්ඨ කථාවේ එන චක්ඛුපාල තෙරණුවන්ගේ පුවතින් හෙළිවේ වස් සමයේ ආරම්භයේම පුහුදුන් භික්ෂූ පිරිසක වූ චක්ඛූපාල තෙරුන් වහන්සේ ඇතුළු පිරිස් වස් අවසානයේ මාර්ගඵල ලාභීහු වූහ. දායකයෝද උන්වහන්සේලාට වැඳ පුදා දන් දී උපස්ථාන කර බණ අසා පන්සිල් රැක, ඒවා සමාදන්ව දස පුණ්‍යක්‍රියා සිදුකර අවසානයේ ලෝකෝත්තර සැප සලසා ගත්හ.
අතීතයෙහි කම්කරු පුරුෂයන් පන්සියයක් හා ස්ත්‍රීන් පන්සීයයක් දැයි මෙසේ දහසක් එකම වැඩපලක සමගියෙන් කර්මාන්ත කොට ජීවිකාව කෙරෙති. මන්ද ස්ථවිරයන් වහන්සේ එකල්හි ඒ පිරිසෙහි ප්‍රධාන කම්කරුවා වූහ. මහා ප්‍රජාපතී ගෝතමි ප්‍රධාන කම්කරු ස්ත්‍රීය විය. ඤාණවන්ත විචක්ෂණශීලි කාන්තාවක් විය. මේ දහස්දෙනා පින්කම් කරන කල්හි සමඟියෙන් යුතුව කල් ගෙවයි. එක් වස්කාලයක පසේ බුදුරජාණන් වහන්සේලා පස්නමක් සෙනහුනක් සොයා යන්නේ බරණැස සිටාණන්ගේ මාලිගයට වැඩියහ. සිටු භාර්යාව උන්වහන්සේලා පැමිණි කරුණ විමසුවත් සෙනහුනක් ඉදි කිරීමට අකමැතැත්ත පළකළාය. ආපසු වඩින පසේ බුදුන් වහන්සේලා දුටු කම්කරු නායිකාව සෙනසුන ඉදිකර දීමට ඉදිරිපත් වූවාය. සෙනසුනක් ඉදිකිරීම දුප්පත්, පොහොසත් භේදයකින් තොරව ඕනෑම අයෙකුට කළ හැකිය. එබැවින් කාටත් පොදුවේ. අනුසස් උපදවා ගත හැකි කටයුත්තක් වශයෙන් වැසි සමයේ සෙනසුන් ඉදිකිරීම හඳුනාගත හැකිය. ඒ අනුව සිය කම්කරු පිරිසගේ ශ්‍රම දායකත්වය ඇතිව ප්‍රධාන කම්කරු නායිකාවගෙ මඟ පෙන්වීම හා උපදෙස් මත කුටි පහක් හා සුදුසු සක්මන් මලුද, වැසිකිළිද සෙනසුන් ද ජලය රැස් කර තබා ගත හැකි ස්ථානද සහිතව සියලු පහසුකම් සපිරි සෙනසුන් සාදා පුජා කර වස්තුන්මාසය පුරා සිවුපසයෙන් උපස්ථාන කළහ. චීවර මාසයේදි සියලු දෙනා එක්ව සිවුරු පූජා කළහ. එම පිරිස එම ආනිසංසයෙන් ලෞකික ලෝකෝත්තර අනුසස් ලැබ රහත් වූ බව කියවේ. මෙසේ වස් කාලය උභය ලෝකාර්ථ සුබසිද්ධීය ඇති කරන සද් ක්‍රියාවක් බව පැහැදිලිය.
මේ අනුව වැසි සමය ලෞකික ලෝකෝත්තර වශයෙන් දියුණුව ඇති කරලයි. ඒ සඳහා මඟ පෙන්වන අවස්ථා ඇත. ඒවා මෙසේ පෙළ ගැස්විය හැකිය.
වැසි වසන භික්ෂූන්ට සෙනසුන් ඉදිකිරීම,
සෙනසුන්වල මූලික පහසුකම් සැපයීම,
වස්කාලය තුළ සිවුපසයෙන් සංග්‍රහ කිරීම,
දිනපතා උදේ සවස තෙරුවන් නැමදීම,
ධර්මශ්‍රවණය කිරීම, භාවනා කටයුතු වැනි ලෝකෝත්තර දියුණුවට මඟ පාදන ක්‍රියාවල නිරත වීම වැසි සමයෙන් අනතුරුව චීවර පුජාව
එසේම වැසි වසනා භික්ෂූන්ට ද තම ලෝකෝත්තර ප්‍රගතිය ඇති කරගත හැකි අවධියක් වශයෙන් වැසි සමය සැළකිය හැකිය. ඒ අනුව එක් ස්ථානයක් ඇසුරු කරගෙන භාවනා කටයුතුවල නිරතව යථාර්ථාවබෝධය තුළින් නිවන ප්‍රත්‍යක්ෂ කළ හැකිය. බුදුරදුන් දවස භික්ෂූන් වහන්සේලා වැසි ආරම්භයේදී කමටහන් රැගෙන යන අතර වැසි සමය අවසානයේදි රහතන් වහන්සේලා බවට පැමිණ බුදුන් වහන්සේ බැහැ දකියි. මෙසේ ගිහිපැවිදි දෙපිරිසට ලෞකික ලෝකෝත්තර දියුණුව සාදාලන කාලයක් වශයෙන් වස් කාලය සැලකිය හැකිය.
